Magazyn66801

264

KOMUNIKACJA

biorstw kolejowych zastrzegają dla siebie specjalne uprawnienia w stosunku do tych przedsiębiorstw.

Państwo Polskie, przyjmując po b. państwach zaborczych sieć kolei żelaznych, weszło faktycznie z małemi wyjątkami w monopol w dziedzinie kolejnictwa. Nowe ustawodawstwo polskie dopuszcza w rozbudowie kolejnictwa prywatną inicjatywę, zastrzegając równocześnie państwu właściwy wpływ na eksploatację i administrację kolei prywatnych. Ustawa z dn. 14 października 1921 r. o udzielaniu kon-cesyj na koleje żelazne prywatne (Dz. U. R. P. Nr. 88, poz. 646), jako też ustawa z dn. 17 marca 1932 r. o koncesjach na koleje znaczenia miejscowego i koleje miejskie (Dz. U. R. P. Nr. 38, poz. 391) idą po linji powyższej. Ustawa z dn. 14 października 1921 r. odróżnia koleje żelazne prywatne, przeznaczone dla potrzeb własnych osoby lub przedsiębiorstwa, które zamierzają budować na własnym gruncie albo na obcym za zgodą właściciela i bez połączenia z ogólną siecią kolejową, oraz koleje żelazne prywatne użytku publicznego. Na budowę kolei żelaznych, przeznaczonych dla własnych potrzeb danej osoby lub przedsiębiorstwa i poruszanych siłą mechaniczną, potrzeba zezwolenia Ministerstwa Komunikacji lub władz przez niego upoważnionych. O ile chodzi o połączenie takich kolei z ogólną siecią kolejową, pozwolenie na nie może dać tylko Minister Komunikacji.

Prawo do budowy i eksploatacji prywatnych kolei żelaznych użytku publicznego zależy: a) od przeprowadzenia stu-djów przedwstępnych za zezwoleniem udzie-lonem przez Ministra Komunikacji w porozumieniu z Ministrem Spraw Wojskowych, b) od uzyskania koncesji na budowę i eksploatację kolei, udzielonej przez Prezydenta Rzeczypospolitej. Koncesji udziela się na określony przeciąg czasu, najwyżej do lat 90. Uzyskanie zezwolenia na prowadzenie studjów daje przedsiębiorcy prawo wstępu na grunt obcy oraz dokonywania potrzebnych pomiarów i niwelacji z obowiązkiem wynagrodzenia szkód, powstałych dla osób trzecich.

Koncesja przyznaje koncesjonarjuszowi następujące uprawnienia: a) prawo do wy-•ednama zarządzeń w przedmiocie wywłaszczenia nieruchomości, potrzebnych do budowy i rozwoju koncesjonowanej kolei, b) wyłączne prawo budowy projektowanej linji kolejowej według zatwierdzonego projektu, c) prawo do przewożenia osób i ładunków, o ile dotyczący przewóz nie jest zastrzeżony wyłącznie zarządowi pocztowemu.

Natomiast koncesjonarjusz obowiązany jest poddać się przy wykonaniu koncesji osobnym szczegółowo w ustawie określonym wymaganiom.

Udzielona koncesja wygasa: 1) po upływie czasu, na jaki została udzielona; 2) z dniem wcześniejszego skupu kolei przez rząd, który ma prawo do wykupienia koncesjonowanej kolei przed upływem terminu koncesji na warunkach, wymienionych w dokumencie koncesyjnym; 3) w razie zrzeczenia się koncesji przez osoby uprawnione; 4) w razie przekroczenia terminów rozpoczęcia lub ukończenia budowy albo otwarcia ruchu; 5) na skutek orzeczenia Rady Ministrów w wypadku, gdy koncesjonarjusz mimo dwukrotnych wezwań Ministra Komunikacji uchyla się od wykonania zarządzeń władz państwowych lub postępuje wbrew warunkom koncesji, albo też przeciwko innym przepisom, dotyczącym budowy i eksploatacji kolei.

Jednym z najważniejszych uprawnień, przyznawanych koncesjonarjuszowi, jest prawo do wywłaszczenia nieruchomości. Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dn. 24 września 1934 r. (Dz. U. R. P. Nr. 86, poz. 777) o wywłaszczeniu na cele kolejowe postanowiło, że wywłaszczać można na cele budowy, rozwoju i utrzymania linij kolejowych oraz budowli i urządzeń, potrzebnych do eksploatacji kolei. Prawo wywłaszczenia na cele kolejowe przyznaje to rozporządzenie: państwu, przedsiębiorstwu „Polskie Koleje Państwowe", każdemu przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na budowę i eksploatację kolei użytku publicznego znaczenia ogólnego lub miejscowego, bądź też kolei miejskich użytku publicznego, oraz przedsiębiorcy, który uzyskał pozwolenie na budowę kolei użytku prywatnego o silniku mechanicznym, jeśli budowa projektowanej kolei jest wskazana ze względu na wyższą użyteczność. Rozporządzenie Prezydenta R. P. z dn. 24 września 1934 r. (Dz. U. R. P. Nr. 86, poz. 776), wyprowadzające prawo o postępowaniu wywła-szczającem, postanowiło, że wywłaszczenie może polegać na: