Magazyn68001

276

KOMUNIKACJA

objęte parowozy i obsługa kolejowa; obsługa wagonów sypialnych i restauracyjnych Międzynarodowego Towarzystwa Wagonów Sypialnych i Wielkich Ekspresów Europejskich nie należy do personelu kolejowego). Podróżni i ich bagaże przebywają terytorja różnych państw za jednym biletem jazdy, a towary są przesyłane za jednym listem przewozowym, na podstawie jednej umowy. Te rezultaty mogły być osiągnięte dzięki licznym umowom, regulującym stronę techniczną czynności zdawczo-odbiorczych na granicy (np. konwencja między Polską a Z. S. R. R. z dn. 24 kwietnia 1924 r.) i zapewniającym jedność techniczną kolei (w praktyce niemal wszystkich europejskich) oraz jedność przewozów międzynarodowych. Doniosłe znaczenie mają też liczne umowy sąsiedzkie, mające za przedmiot uproszczenie kontroli celnej (rewizję w pociągach albo na stacjach granicznych wspólnych dla każdego kierunku przewozu, albo wreszcie na jednej stacji granicznej wspólnej; np. stacja celna niemiecko-szwajcarska w Bazylei), przyczem państwo, na którego terytorjum taka stacja się znajduje, zapewnia urzędnikom drugiej strony, bez ujmy dla swej suwerenności, potrzebne ułatwienia techniczne i pomoc w razie potrzeby. Konwencja genewska z r. 1923 zawiera zalecenia w tym kierunku. Polska zawarła z Niemcami układy: poznański 6 czerwca 1921 r. i berliński z 27 marca 1926 r. w sprawie dworca w Gardei, oraz genewski 15 maja 1922 r. w sprawie dworców granicznych, rewizyj paszportowych i celnych oraz położenia prawnego urzędników obu stron zatrudnionych przy odprawie pociągów uprzywilejowanego ruchu tranzytowego i ruchu sąsiedzkiego. W art. 367 traktatu wersalskiego Niemcy zobowiązały się przyjmować pociągi i wagony bezpośrednie państw sprzymierzonych i przepuszczać je w takich samych warunkach, jak swoje najlepsze pociągi dalekobieżne; w art. 368 zobowiązały się nie stosować żadnych zarządzeń technicznych, administracyjnych i skarbowych, któreby mogły krępować lub opóźniać komunikacje międzynarodowe sprzymierzonych.

4. Jedność techniczna kolei. Jedność techniczna kolei obejmuje jedność linij kolejowych, taboru i ruchu. Jedność linij polega na jednakowej normalnej szerokości toru (143.5 cm; szersze tory są w Rosji, Hiszpa-nji i Portugalji, to też na granicy tych państw trzeba się przesiadać i towar przeładowywać) ; na przyjętym minimalnym promieniu łuków oraz profilu otworów, przez które pociągi przechodzą (tunele, mosty, dworce). Jeżeli nie ustalono międzynarodowo strony, którą biegną pociągi (co jest ważne ze względu na sygnalizację i urządzenia stacyjne), to nie może to mieć znaczenia wobec tego, że cała służba trakcji należy do państwa, przez które pociągi międzynarodowe przechodzą (jako curiosum warto wymienić fakt, że w Polsce po dziś dzień nie wprowadzono jednej przepisowej strony biegu pociągów). Jedność taboru dotyczy budowy wagonów, zaprowadzenia hamulców automatycznych, największej dopuszczalnej wysokości i szerokości wagonów wraz z ładunkiem, zamykania wagonów towarowych, któreby mogły przechodzić przez granicę bez rewizji celnej. Jedność ruchu obejmuje zasady wzajemnego używania wagonów oraz organizację pociągów i zaprowadzenie wagonów bezpośrednich w głównych relacjach ruchu międzynarodowego, wreszcie wzajemną pomoc w materja-le trakcyjnym, paliwie i energji elektrycznej. Tu właściwie należy także sprawa taryf. Umowy ogólne, które regulują te sprawy, przyjęto nazywać konwencjami kolejo-wemi prawa publicznego.

Na konferencji berneńskiej dnia 15 maja 1886 r. podpisano dwa protokóły końcowe dotyczące: jeden — normalnych rozmiarów wagonów osobowych i towarowych, które mają być dopuszczane do ruchu w układających się państwach, drugi — zamykania wagonów mających przechodzić przez urzędy celne bez przeładowania. Protokóły te zostały rozwinięte i uzupełnione 18 maja 1907 r. Również w Bernie został podpisany protokół końcowy prac komisji międzynarodowej, która ustaliła warunki, jakim winien odpowiadać hamulec automatyczny, przechodzący przez cały pociąg (frein con-tinu, 11 maja 1909 r.) oraz takiż protokół w sprawie normalnego profilu (skrajni, ga-barit) i największej szerokości wagonów towarowych i ładunku (14 grudnia 1912 r.)

W r. 1921 państwa europejskie zawarły w Stresa Międzynarodowy Związek Wagonów, mający na celu wzajemne używanie wagonów towarowych przez zrzeszone koleje. Tworzące go umowy obowiązują tylko administracje kolejowe: statut stanowi, że organami Związku mają być: zgromadzenie ogólne, komitet i zarząd, który sprawuje