Magazyn65401

850

MALAJSKI ŚWIAT — MALESZEWSKI PIOTR

siebie, Malajowie tworzą tylko grupę etniczną i językową. Antropologicznie są M. południowymi mongoloidami i bynajmniej nie stanowią jedynej warstwy ludności archipelagu. Przed ich przybyciem mieszkały tu karłowate plemiona, spokrewnione z Wed-dami Cejlonu, czarnoskórcy Negritowie. Resztki ich mieszkają dziś na zewnętrznem pacyficznem wybrzeżu Filipinów. Ich wpływ fizyczny okazuje się na ludności grupy Timoru i Molukków. Na większych wyspach Sundajskich niema jednak śladu rasy ne-groidalnej nawet w dalekich ustroniach górskich. Druga warstwa ludności to Protoma-lajowie, typ polinezyjski, zamieszkujący wschód archipelagu. Od nich niezależni są Deuteromalajowie, którzy długotrwałemi falami etnicznemi przybywali z półwyspu In-dochińskiego. Kolebką tych właściwych Malajów był półwysep Malajski. Należą do nich głównie mieszkańcy Jawy, Sumatry i innych mniejszych wysp.

Trzy naczelne typy rasowe mongoli, arjo-wie i semici, docierały tutaj koncentrycznie swojemi wpływami. Mongolskie pierwiastki są w kulturze materjalnej, hodowli zwierząt, roślinach uprawnych, formach i narzędziach uprawy. Indoaryjski jest główny pień ich kultury duchowej — abecadło, piśmiennictwo, teatr i sztuka; indoaryjskie są nazwy Malakki, Sumatry i Jawy. Semic-kiem jest wyznanie Malajów — islam, który przed niespełna 600 laty począł bieg zwycięski po Malezji. Malajowie przestrzegają tylko form zewnętrznych kultu — obrzezania, ablucyj i postu Ramadan; w istocie przechowali dawną wiarę w demony. Atoli zdobycie Malezji dla islamu jest czynem Arabów o znaczeniu powszechnodziejowem, bo przez islam weszli Malajowie do kulturalnej wspólnoty narodów.

Malajowie będąc tworem tropikalno-mor-skiego otoczenia, okazali największą ze wszystkich ludów morskich ruchliwość. Są ludem morskim par excellence: w morzu kąpią nowonarodzone dziecko, trumna, w której grzebią zmarłych, ma kształt łodzi, ażeby duch w ciepłem i burzliwem tchnieniu oceanu mógł nadal wędrować. W przeciwieństwie do spokojnych i łagodnych Polinezyjczyków są Malajowie drapieżni, zawsze do wojny gotowi. Korsarstwo było prastarą formą ich bytu; jak ptactwo nawodne gnieździli się w licznych ujściach rzecznych i na wybrzeżach obramowanych nieprzeniknioną dżunglą mangrowiową. Dopiero angielski i holenderski porządek prawny zgniótł i zniszczył korsarstwo. — W codziennem życiu Malajów wszechwładny jest bambus. Bambusowemi są ściany, wiązania, dachy i ogrodzenia domów; z bambusu robią naczynia, noże, dzidy, strzały, instrumenty muzyczne, łodzie, jazy, haczyki do wędek. Z bambusu robią rury wodociągowe do sztucznego nawodnienia, koła do czerpania wody, mosty wiszące wielkiej lekkości i mocy. Ważną rolę w życiu domowem odgrywa także palma rotang.

W Indjach holenderskich odróżnia spis 61 ludów malajskich. Przeludnienie wyspy Jawy stwarza groźne zagadnienie demograficzne. Na 1 mieszkańca przypada tutaj 0,19 ha ziemi użytkowanej rolniczo (mniej niż w Egipcie!). W latach 1850—1930 ludność Jawy wzrosła z 9 020 000 do 4¹ 7°° 000 (460% przyrostu za 80 lat); jest to przyrost bezprzykładny w dziejach rodzaju ludzkiego. Do tego przyłącza się na Jawie zagadnienie chińskie. Chińczyków jest tutaj 600 OOO. Holenderski rząd kolonjalny przeznaczył Sumatrę na rezerwowy obszar osiedleńczy. Obecnie jesteśmy świadkami nadzwyczaj wielkiego przyrostu ludności na Sumatrze: w r. 1905 liczyła wyspa ta 4 020 000 mieszkańców, w r. 1920 — 5 100 000, w r. 1930 7 600 000. Są to przejawy demografji tropikalnej i łatwej możności wyżywienia.

Literatura: Annuaire International de Stasistięue Agricole. Romę 1937. — Annuaire Statisiiąue de la R4publique Franęaise. Parts 1936. — Braakt Klimakunde von Hinterindien und Insulinde. „Handbuch der Klimatologie** 1931„— Czekanoweki: Człowiek w czasie i przestrzeni. Warszawa 1934. — Ency-clopaedia Britannica. London 1928—1929. — Freilich: Koncentracja w przemyśle cukrowniczym wszechświatowym. Warszawa 1931. — Klercla History of the Netherlands East Indie*. Rotterdam 1938. — Siedlecki: Jawa. Kraków 1913. — Stefes-mau’£ Yearbook. London 1938. — Statistisch Jaaresoverxicht van Nederlandsch-Indie over het Jaar 1936. Batavia 1938. — Vlieland: The population of Malay Peninsula. „Geogr. Retńew'* 1934. — Winsted: A history of Malaya. Singapore 1935.

Józef Halfczer.

Maleszewski Piotr.

M. ekonomista i socjolog polski, urodził się w r. 1767. Byl synem naturalnym ks. prymasa Michała Poniatowskiego, brata króla Stanisława Augusta. Kształcił się w Płocku, a następnie w Akademji Krakowskiej. W r. 1786 wydał anonimowo pracę p. t.: „O związkach i przystosowaniu wza-jemnem rolnictwa, rękodzieł i handlu" (Warszawa), będącą umiejętnem streszczę-