Magazyn6 6401

960

MNIEJSZOŚCI W PRAWIE NARODÓW

w Nr. no Dziennika Ustaw Rzplitej Polskiej z 1920 r. pod pozycją 729. Na tej podstawie niektórzy autorowie bronią poglądu, że Polska może aktem jednostronnym uwolnić się od zobowiązań tego traktatu. Pogląd ten jest niesłuszny; Rząd Polski mógł odmówić ratyfikowania tego traktatu aż do czasu złożenia dokumentu ratyfikacyjnego przez St. Zjednoczone. Skoro jednak tego nie uczynił i złożył w terminie żądanym swój dokument ratyfikacyjny, zrzekł się tern samem prawa powoływania się na ten brak formalny i nie może bez złej wiary oprzeć później na tern swego ewentualnego wypowiedzenia traktatu.

Pod względem swej budowy traktat polski różni się znacznie od pozostałych traktatów mniejszościowych. O ile te ostatnie zawierają tylko przepisy o ochronie mniejszości, to traktat polski składa się z dwóch rozdziałów, z którego tylko pierwszy traktuje o sprawach mniejszościowych, drugi natomiast zawiera dziewięć artykułów i dwa aneksy, w których jest mowa o różnych kwest j ach natury gospodarczej, jak taryfy celne, przepisy żeglugowe, przedstawicielstwo konsularne, sprawy komunikacji, tranzytu i dróg wodnych, klauzula najwyższego uprzywilejowania, sprawa dawnych długów rosyjskich, wreszcie obowiązek przystąpienia Polski do różnych konwencyj wielostronnych. Pierwszy rozdział zawiera postanowienia o ochronie mniejszości. Składa się on z 12 artykułów, z których 1 i 12 zawierają postanowienia formalne, a pozostałe 10 — materjalne.

Traktat z Czecho-Słowacją został podpisany w Saint-Germain-en-Laye dn. 10. IX.

1919    r.

Traktat z Jugosławją został podpisany tamże 10. IX. 1919 ^r-

Traktat z Rumunją został podpisany w Paryżu 9. XII. 1919 r.

Traktat z Grecją został podpisany w Se-vres 10. VIII. 1920 r. Na zasadzie protokółu podpisanego w Lozannie dn. 24. VII. 1923 r., miał on wejść w życie równocześnie z traktatem pokoju lozańskim.

Traktat z Armenją został podpisany w Sevres 10. VIII. 1920 r. Nie wszedł on nigdy w życie.

W Turcji ochrona mniejszości była gwarantowana postanowieniami art. 140—151 traktatu pokoju w Sevres z dn. 10. VIII.

1920    r. Wobec nieratyfikowania tego trak-1 tatu, artykuły powyższe zostały zastąpione przez postanowienia art. 37—45 traktatu pokoju lozańskiego z dn. 24. VII. 1923 r., który uprawomocnił się 28. VIII. 1924 r. Pierwsze Zgromadzenie Ligi Narodów uchwaliło dn. 15. XII. 1920 r. rezolucję, określającą, jakie zobowiązania w zakresie ochrony mniejszości powinny zaciągnąć państwa bałtyckie, kaukaskie i Albanja w razie, gdyby pragnęły zostać członkami Ligi Narodów. W wykonaniu tej rezolucji:

Albanja podpisała deklarację mniejszościową dn. 2. X. 1921 r.

Finlandja związała się pod tym względem dwukrotnie; przedewszystkiem złożyła ona Radzie Ligi dwa memorjały 16 i 18 czerwca 1921 r.;' zawierające wyciągi z konstytucji finlandzkiej, na dowód, że wymagana przez Ligę Narodów ochrona mniejszości jest zapewniona. Poza tern, dn. 27. VI. 1921 r. Rada Ligi, przekazując Finlandji suwerenność nad wyspami Alandzkiemi, zastrzegła ochronę praw języka szwedzkiego, co Finlandja przyjęła;

Litwa podpisała deklarację mniejszościową dn. 12. V. 1922 r.

Łotwa podpisała deklarację mniejszościową dn. 7. VII. 1923 r.

Estonja podpisała deklarację mniejszościową dn. 17. IX. 1923 r.

Irak, wstępując do Ligi Narodów, złożył analogiczną deklarację, którą Rada Ligi przyjęła dn. 19. V. 1932 r.

Należy wreszcie wspomnieć na tern miejscu, że w statucie Kłajpedy, podpisanym 8. V. 1924 r. przez Litwę z jednej strony, a W. Brytanję, Francję, Włochy i Japonję z drugiej, zamieszczono postanowienia o ochronie ludności niemieckiej na teryto-rjum kłajpedzkiem.

Poza traktatami i deklaracjami specjal-nemi, mającemi charakter umów międzynarodowych wielostronnych, niektóre państwa zawarły ze swymi sąsiadami umowy dwustronne, zawierające postanowienia, dotyczące ochrony niektórych określonych mniejszości. Na pierwszem miejscu należy postawić konwencję polsko-niemiecką, dotyczącą Górnego Śląska, podpisaną w Genewie dn. 15- V. 1922 r., która ekspirowała dn. 15. VII. 1927 r. Część III tej konwencji była całkowicie poświęcona sprawie ochrony mniejszości polskiej na niemieckiej części Górnego Śląska, oraz ochrony mniejszości niemieckiej w części polskiej. Zasa-