Magazyn6 6701

MNIEJSZOŚCI W PRAWIE NARODÓW — MOCHNACKI MAURYCY 963

dziwnego, że Rząd Polski wniósł w 1934 r. formalny wniosek zgeneralizowania zobowiązań mniejszościowych. Nie uzyskawszy zgody Wielkich Mocarstw, oświadczył on na XV Zgromadzeniu Ligi Narodów dnia 13. IX. 1934 r. przez usta swego Ministra Spraw Zagranicznych co następuje:

„Do czasu wprowadzenia w życie ogólnego i jednolitego systemu ochrony mniejszości, Rząd mój zmuszony jest od dnia dzisiejszego uchylić się od wszelkiej współpracy z organami międzynarodowemi w zakresie kontroli nad stosowaniem przez Polskę systemu ochrony mniejszości".

To znaczy, że nie wypowiadając traktatu

0    ochronie mniejszości, ani nie zawieszając tej ochrony, Rząd Polski odrzucił wtrącanie się czynników międzynarodowych do stosunków wewnętrznych Państwa Polskiego.

5. Opieka nad współwyznawcami w innych państwach. W związku z ochroną międzynarodową mniejszości religijnych pozostaje sprawowanie przez niektóre państwa opieki nad współwyznawcami w innych krajach, nad klasztorami, miejscami świętemi, misjami religijnemi i t. p. Tak więc Rosja od 1774 do 1856 r., na podstawie art. 7 traktatu podpisanego w Kuczuk-Kainar-dżi, opiekowała się prawosławnymi w Turcji; Austro-Węgry od 1627 r. roztaczały opiekę nad katolikami w północnej Albanji; w innych krajach Bliskiego Wschodu katolicy byli pod opieką Francji aż do zerwania ze Stolicą Apostolską za rządów Combes’a. Na mocy oddzielnego traktatu, podpisanego w Sevres, dn. 10. VIII. 1920 r., Grecja zobowiązała się szanować autonomję i tradycyjne przywileje 20 klasztorów, położonych na górze Athos. Miejsca Święte w Palestynie są obecnie pod opieką Wielkiej Bry-tanji, jako Mocarstwa mandatowego; a miejsca święte mahometan, t. j. miasta Mekka

1    Medina (Haramein), są pod opieką króla Arabji Saudyjskiej. W państwach wschodnich, podległych systemowi kapitulacyj nemu, misje i szkoły, utrzymywane przez misjonarzy, są pod bezpośrednią opieką przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych swego państwa.

Literatura: Batoyh de: L'action de la SociśU den NationJ en ma-tiłre de prolection des MinoriUś. Paris 1937. — BouffmW Ochrona Mniejszości w Prawie Narodów. Warszawa 1928. — Brun L. J.i L- problbnc des MinoriUs deeant le Droit intema-tional. Paris 1923. — Br*mińsM Pr.: Prawa Mniejszości. Warszawa 1920. — Cohen: La ąuestion jutve devant le Droit

International public. Paris 1922. — Deryng Antoni: Międzynarodowe zobowiązania Polski w zakresie szkolnictwa Mniejszości narodowościowych. Lwów 1927. —» Fouąues-Dupare: La protection des MinoriUs de race, de lanffue et de religion. Paris 1922. — Ho N.: La Protection des MinoriUs. Paris 1931. — Kierski K.: Ochrona praw mniejszości w Polsce. Poznań 1933. — Koźmiński T.: Sprawa Mniejszości. Warszawa 1922. — Kutrzeba St.: Mniejszości w najnowszym Prawie Międzynarodowem. Lwów 1925. — Mandelstam A.: La prolectum des MinoriUs, „Recueil des Cours". 1923. — Tanie: La protection des MinoriUs. Paris 1931. — Meyer: Dos Recht der religiOsen Minderheiten in Polen. Berlin 1933. — Sico-rakotcaki W.: Międzynarodowe zobowiązania mniejszościowe Polski. Warszawa 1935. — Witgens H.: Der vOlkerrechtliche Schulz der nationalen, sprachlichen wid religiCsen Minderheiten in Polen. Berlin 1933. — ZaleśM Wt. J.i Międzynarodowa Ochrona Mniejszości. Warszawa 1932.

Juljm Makowski

Mochnacki Maurycy.

M. (1804—1834), najznakomitszy pisarz polityczny polski w. XIX, krytyk i historyk. Urodzony we wsi Bojańcu pod Żółkwią, syn Bazylego, prawnika i publicysty, i Marji Pągowskiej, kształcił się początkowo w domu, potem po przeniesieniu się rodziców do Kongresówki w liceum warszawskiem, które ukończył w r. 1821 i zapisał się na wydział prawny uniwersytetu warszawskiego. Z powodu zajścia z komisarzem policji znieważony był przez w. ks. Konstantego i skazany na pracę przy taczkach. Aresztowany ponownie w r. 1823 za udział w Związku Wolnych Polaków i osadzony w więzieniu karmelitów, załamał się, złożył zeznania, obciążające towarzyszy i na skutek insynuacji cenzora Szaniawskiego napisał me-morjał przeciwko narodowemu systemowi wychowania w duchu najbardziej reakcyjnym. Uwolniony po 7 miesiącach z więzienia pracował w biurze cenzury pod kierunkiem Szaniawskiego. Wówczas też rozpoczął działalność publicystyczną, umieszczając w czasopismach warszawskich recenzje, krytyki i rozprawki z dziedziny literatury, występując jako gorący zwolennik szkoły romantycznej. Poglądy swoje wyłożył w świetnie napisanej rozprawie o literaturze polskiej w. XIX, ukończonej przed samem powstaniem listopadowem. Z pod pióra M. wyszedł w czasie Sądu Sejmowego „Głos obywatela z Poznańskiego", który krążył w licznych odpisach. Za pośrednictwem brata swego Kamila wszedł do spisku podchorążych. Od chwili wybuchu brał czynny udział w powstaniu i przyłożył się do utworzenia klubu rewolucyjnego t. zw. Towa-