Magazyn65501

251

KOMITET NARODOWY POLSKI W PARYŻU

znakach wojskowych, polskości zgłaszających się ochotników, o przyjmowaniu do wojska jeńców wojennych. Od zgody Komitetu zostały uzależnione nominacje oficerów, dowódców, jakoteż wysłanie wojska polskiego na inne fronty prócz zachodniego. Kontroli politycznej Komitetu podlegały publikacje oficjalne wojska polskiego. Porozumienia z Komitetem wymagały sprawy, dotyczące materjalnego i moralnego bytu żołnierzy, oraz propagandy, jakoteż wysyłania komisyj werbunkowych. Umowa powyższa została uzupełniona dn. 28. IX. 1918 r.

Po przybyciu do Francji z Rosji gen. Józefa Hallera, został on uchwałą Komitetu mianowany naczelnym wodzem armji polskiej (4. X. 1918 r.). Przez te akta formalne, armja polska we Francji została uznana za armję sprzymierzoną, a tem samem Polska za część składową koalicji, co przez to samo otwierało Jej drogę na konferencję pokojową w gronie państw sprzymierzonych.

Umowa wrześniowa Komitetu z rządem francuskim znalazła swą międzysojuszniczą sankcję przez uznanie armji polskiej za „samodzielną, sprzymierzoną i współwal-czącą" przez Anglję (11. X. 1918 r.), Włochy (12. X. 1918 r.) i Stany Zjednoczone (i- XI. 1918 r.). — Po zawieszeniu broni Komitet rozpoczął niezwłocznie starania

0    jaknajspieszniejsze wysłanie wojska polskiego z Francji do Polski. Najbardziej wskazaną drogą z punktu widzenia politycznego była droga morzem przez Gdańsk, ale Niemcy sprzeciwili się temu w obawie przesądzenia w ten sposób losów Gdańska

1    całej dzielnicy na ich niekorzyść. Aljanci w obawie wywołania zbrojnego konfliktu, a nie chcąc wysyłać swych wojsk dla zabezpieczenia linij kolejowych, prowadzących do Polski, woleli uzyskać dobrowolną zgodę rządu niemieckiego. Pertraktacje były długie i uciążliwe i doprowadziły wkońcu do ugody w Spa między Fochem a Erzber-gerem i Hammersteinem (4. IV. 1919 r.), na mocy której rząd niemiecki zadeklarował swą zgodę na przewiezienie armji polskiej drogą lądową przez środkowe Niemcy, i dn. 16. IV- ^X9^X9 ^r- gen. Haller ruszył z pierw-szemi oddziałami do Polski. Stan armji polskiej we Francji w chwili wyruszenia jej do Polski wynosił sześć dywizji.

Opieka cywilna Komitetu nad Polakami znajdującymi się w krajach sprzymierzonych została najpierw załatwiona z rządem angielskim, który uznał, że Polacy, poddani zarówno rosyjscy, jak niemieccy i austrjac-cy, zaopatrzeni w legitymacje Komitetu będą traktowani jako „obcokrajowcy zaprzyjaźnieni" i uznani za Polaków. Legitymacjom powyższym przyznano wartość paszportów państwowych także w podróżach zagranicę. Poza tem Komitet otrzymał prawo zaświadczeń podpisu na aktach prawnych, czyli jego urząd opieki cywilnej otrzymał w rzeczywistości uprawnienia konsularne jeszcze w czasie wojny, przed uznaniem urzędowem państwa polskiego. Ta kie same uprawnienia przyznały Komitetowi St. Zjednoczone, a następnie Francja i Włochy.

Na tak rozszerzające się pole pracy politycznej, opieki cywilnej i organizacji wojska, niezbędne były znaczniejsze fundusze; pomoc ze strony zamożniejszych Polaków, przebywających zagranicą wyczerpać się musiała ze względu na odcięcie od kraju, tak samo nie można było liczyć na stałą ofiarność Polaków amerykańskich. Dla zapewnienia więc sobie niezbędnych środków na pokrycie swego budżetu do końca wojny, Komitet musiał starać się u rządów sprzymierzonych o uzyskanie kredytu, który został przyznany przez rząd angielski — w sumie 75 000 fr. miesięcznie — i rząd francuski — w sumie 150 000 fr. miesięcznie, na podstawie zobowiązania członków Komitetu, że jeżeli przyszły rząd polski tego długu nie będzie honorował, w takim razie pożyczka ta będzie zabezpieczona osobistym majątkiem członków Komitetu (luty 1918).

Stosunek Komitetu do narodów dążących do wyzwolenia się z pod panowania mo-narchji austro-węgierskiej, jak Czesi, Słowacy, Jugosłowianie, Rumuni, Włosi, został ustalony na konferencji w Paryżu dn. 12. III. 1918 r. z przedstawicielami powyższych narodów, później zaś, na kongresie w Rzymie (8—10. IV. 1918 r.), została przyjęta rezolucja, zawierająca następujące zasady wspólnej działalności: „1) Włosi, Polacy, Rumuni, Czesi i Jugosłowianie stwierdzają swoje prawa do utworzenia, względnie uzupełnienia zjednoczonego państwa narodowego i uzyskania pełnej, politycznej i ekonomicznej niepodległości; 2) każdy z tych narodów uznaje w mo-narchji austro-węgierskiej narzędzie panowania niemieckiego i przeszkodę zasadniczą w urzeczywistnieniu swych aspiracyj i swych

17*