Magazyn6
001

4

NACZELNY KOMITET NARODOWY

nym rządem narodowym jako mianowany przez ten rząd wódz naczelny. Wkroczenie odbyło się bez przygotowania politycznego, na podstawie jedynie przepustki Komendy krakowskiej, która miała na to nieoficjalne przyzwolenie wyższych czynników wojskowych, przekonanych, że pojawienie się strzelców wywoła w Kongresówce żywiołowy ruch i uniemożliwi mobilizację rosyjską. Tymczasem zimne przyjęcie strzelców przez ludność, która, jak się okazało, nie-tylko nie była do żadnego powstania przeciw Rosji przygotowana, ale wogóle o żadnym ruchu strzeleckim nie wiedziała i odnosiła się doń podejrzliwie, uważając go za ciąg dalszy ruchu bojowego z 1905, a jego przywódców za wywrotowców, obniżyło odrazu powagę i znaczenie akcji strzeleckiej w oczach działającej w Kieleckiem komendy austrjackiej. Zażądała ona od Piłsudskiego złożenia przez jego oddziały przysięgi landszturmowej, albo natychmiastowego ich rozwiązania. Wówczas Piłsudski przez wysłanych do Krakowa członków Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych i przez polityków socjalno-demokratycznych, zwłaszcza przez Daszyńskiego, zaczął nalegać, aby jaknaj-śpieszniej utworzono polityczne oparcie i opiekę dla jego inicjatywy orężnej.

Nacisk ten spowodował Lea do zwołania na 15. VIII. do Krakowa t. zw. Koła Sejmowego (wszystkich posłów do Rady Państwa i Sejmu), rozszerzonego o przedstawicieli ochotniczych związków wojskowych i do przyśpieszenia konferencyj z władzami austro-węgierskiemi w sprawie utworzenia Polskiego Korpusu Posiłkowego jako samodzielnej jednostki przy c. i k. armji z pol-skiemi sztandarami i odrębną przysięgą; m. in. odbył Leo konferencję 12. VIII. w Wiedniu z ministrem obrony krajowej Georgim, a 13. VIII. w Przemyślu z szefem sztabu generalnego Conradem, na których Władysław Sikorski złożył pierwszy projekt Polskiego Korpusu Posiłkowego o odrębnym, czysto narodowym statucie organizacyjnym (w kołach dynastycznych pracował w tym samym duchu generał Tadeusz Rozwadowski). Nie mając czasu na uzyskanie wiążących zapewnień co do zamierzonego programu w sprawie polskiej, zadowolił się Leo perspektywą trializmu (państwo polskie jako rozszerzające dualizm austro-węgierski) i ogólną zachętą w Naczelnej Komendzie armji do organizowania oddziałów ochotniczych (je mehr Baionette, desto besser — słowa Conrada).

2. Powstanie Naczelnego Komitetu Narodowego. Dnia 16. VIII. 1914 odbyło się na ratuszu krakowskim historyczne zebranie: najpierw obrady plenarne, potem — komi-syj. Obrady toczyły się wśród kłótni i targów, zrozumiałych z powodu skłócenia politycznego galicyjskich grup politycznych. Zakończyły się one uchwałami i wyborem członków N. K. N. Utworzono Naczelny Komitet Narodowy jako „najwyższą instancję w zakresie wojskowej, skarbowej i politycznej organizacji zbrojnych sił polskich". Oświadczono równocześnie, że „przestaje istnieć Rząd Narodowy, ogłoszony w dniu 3 sierpnia", fikcja, za którą krył się Piłsudski. Dokonano tego za zgodą Piłsudskiego, który od tej chwili uznał zwierzchnictwo N. K. N. Ogłoszono, iż „stanowienie o politycznych sprawach Królestwa Polskiego może nastąpić tylko w porozumieniu z organizacją w Królestwie Polskiem, zbudowaną na podobnych zasadach, co organizacja wspólna w Galicji". Zapowiedziano narazie utworzenie dwóch Legjonów: jednego w Zachodniej, drugiego we Wschodniej Galicji, do walki w związku z monarchją austrjacką przeciw Rosji. Zapowiedziano również pertraktacje z Naczelną Komendą c. i k. armji „celem utworzenia naczelnego dowództwa nad Legjonami i omówienia stopnia i jakości ich zależności od Komendy Naczelnej".

W skład Naczelnego Komitetu Narodowego weszli: dr. Juljusz Leo jako przewodniczący, Tadeusz Cieński (zast. dr. Stanisław Kasznica), Witold ks. Czartoryski (zast. Andrzej ks. Lubomirski), Ignacy Daszyński (zast. dr. Zygmunt Marek), Jan Dąbski (zast. Andrzej Średniawski), dr. Lu-domił German (zast. dr. Władysław Stesło-wicz), Józef Hudec (zast. Artur Hausner), dr. Władysław Leopold Jaworski (zast. dr. Tadeusz Starzewski), Józef Neumann (zast. Edmund Riedl), Leon hr. Piniński (zast. dr. Aleksander Vogel), dr. Szymon Przybyło (zast. Franciszek Wójcik), dr. Jan Rozwadowski (zast. dr. Stanisław Głąbiń-ski), Aleksander hr. Skarbek (zast. dr. Stanisław Grabski), Konstanty Srokowski (zast. dr. Roman Krogulski), dr. Ignacy Steinhaus (zast. Józef Sarę), dr. Stanisław Stroński (zast. dr. Stefan Surzycki), Hipo-