maistre o papiezu016501

165

fałszywą, chwilową i śmieszną. Jest to dziecię spłodzone z cudzo-łoźnycli związków.

W drugim razie: Objaw potęgi papiezkiej, jeżeli mi się tak wyrazić wolno, musiał zastosować sie do młodocianego wieku mocarstw Europejskich, które ona miała chrzckcianizmować.

Upraszczam założenie. Żadna władza nie jest nieograniczoną w całćm znaczeniu tego wyrazu i żadna być nią nie może: bo zawsze i wszędzie była czemś ograniczoną 1 . Najnaturalniejszem i najmniej niebezpiecznem ograniczeniem, nadewszystko unarodów początkujących i dzikich, były zapewne wpływ i wzniesione określenia przez jaką duchowna władzę. Przypuszczenie połączenia wszystkich władz chrześciańskich za pomocą braterstwa religijnego, w jedne rzeczpospolita powszechna, pod umiarkowanem zwierzchnictwem najwyższej duchowej potęgi, przypuszczenie to mówię, nie miało nic w sobie rażącego i mogło się nawet ukazywać rozumowi, jako inslytucya wyższa od związku Amfiktyonów. ]Nie w i-* dzę, coby były nowe czasy wymyśliły lepszego nad to, a przynajmniej odpowiedniego pod względem ogólnego dobra. Kto wie coby się było stało, gdyby teokracya, polityka i umiejętność były się mogły dowmlnie równoważyć, jak się to zdarza często, kiedy żywioły spokojnie zostawione są same sobie, i czasowi? Najokropniejsze klęski, wojny religijne, rewolucya francuzka i t. d. byłyby niepodobne w takim stanie rzeczy, i pomimo, że władza Pa* piezka nie mogła się należycie rozwinąć, pomimo straszliwego sprzysiężenia błędów*, występków i namiętności, które trapiły ludzkość w opłakanyeh epokach, przecież ta wsadza oddała najznakomitsze społeczeństwu przysługi.

Liczni pisarze którzy prawd tych nie dostrzegli w dziejach, umieli zapewne pisać i dowiedli tego aż nadto, ale także i tego dowiedli, że czytać nie umieli nigdy.

Ł    .    ^    ‘    __    _    ^ *

i

M 'i

* •<! ' •¹ i * f

*t\,    .

fł

■i¹’

f CM

1

To się odnosi do wyjaśnienia, jakie dałem wyżćj (łiv. II Rozd. Illj czyli że nie masz wiadzy, któraby dla dobra ludzi, a jeszcze bardziś) dla własnego pożytku i)ie była w jakiś sposób ścieśniony, atoli że wewnątrz tych granic, rozszerzonych wedle woli Bożej jest wszędzie i zawsze bezwzględną, i uważana za nieomylną.

//