FizykaII07901

74

74

Sznur ten utrzymywano w stanie na ciągnienia, prowadząc go poziomo od śruby, na którćj był przymocowany, do punktu a na obwodzie kołka bardzo ruchbwcgo i na swej osi przeszło 30 centimetrów w średnicy mającego, w którym go należycie utwierdzano, jak to Fig. 26 okazuje. Oddalenie tego punktu a od osi kółka, do którego sznurek jest niejako linią styczną, wynosiło 14-4 centimetrów⁷; w punkcie zaś b zaczepiony był inny sznureczek z koszykiem na. drugim końcu, przeznaczonym do przyjmowania ciężarków, mających naciągać poziomy sznurek. Przez raźne uderzenie w miejscu o 15 cm. od końca sznurka oddalonem wywoływano fale, które biegły po sznurze do drugiego końca i odbijały się tamże; przyczem góry zamieniały się w doły i odwrotnie, bo sznurek w punkcie a utwierdzony graniczył z ciałem większej gęstości. Czas, w^r którym fala całą długość sznurka przebiegała, oznaczano za pomocą zegara, wskazującego dokładnie jeszcze różnicę ^l/₆₀ cz. sekundy, i uważano, w jakim czasie ona, wyszedłszy od kółka, znowu do niego raz, dwa lub cztery raz;⁷ powracała. Z prób tych okazało się najprzód-, że chyżość przesyłania fal jest niezależna od ich wielkości, gdyż fala do przebie-gnienia sznura potrzebowała zawsze równego czasu, czy ją przez raptowne i słabe szarpnięcie palcem, czy przez silniejsze i dłuższy czas trwające uderzenie wywoływano; w pierwszym zaś razie jest ona krótszą, co tćż doświadczenie potwierdziło. Pozotó-re, że fale zgodnie z teoryą rozchodzą się w biegu jednostajnym, t. j. z chyżością niezmienną, bo do przebiegnięcia sznura dwa, trzy, cztery razy, potrzebują one dwa, trzy, cztery razy dłuższego czasu.

W ogóle bracia Webery po ścisłych wymiarach przekonali się, że formułka Eulera jest rzetelnem wyrażeniem praw natury, dotyczących tego przedmiotu. Chcący bliżej się zapoznać z te-mi ciekawemi próbami, niech czyta dzieło Webera: „WcUcnlchrc, auf Experimente gcgruirdct,“ Leipzig 1825, str. 464 i następne (obacz tom dodatkowy).