NDIGCZAS0034762532

214 Groty lodowe w Tatrach.

Przyczynki do poznania grot lodowych

w Tatrach.

I. W sprawie powstania Groty Lodowej w Kamiennem.

Jak wynika z opisów i rysunków (przekrojów) Groty Lodowej publikowanych w artykule pp. Zwolińskich w tomie I, str. 37—42 „Wierchów" Grota Lodowa w Kamiennem pod Ciemniakiem w grupie Czerwonych Wierchów ma kształt komory o dwóch otworach: jednym wejściowym, dość szerokim i dostępnym, który prowadzi do części mniej lub więcej horyzontalnej groty; drugim, wąskim, o przekroju rury, zawalonym głazami i niedostępnym, tworzącym wylot niemal pionowego komina, którym grota ku górze się kończy. Powietrze, którego cyrkulacja w grotach, obok temperatury i niewielkiej ilości wody jest miarodajnym dla powstawania grot lodowych czynnikiem, wchodzi do groty w Kamiennem oboma tymi otworami: Że przedostaje się do groty także otworem górnym, na to mieli dowód pp. Zwolińscy i prof. Stecki podczas jednych z odwiedzin grot, kiedy przez ten wąski otwór słyszeli dobrze poświst wiatru halnego.

Zjawisko to, podobnie, jak ogólny kształt i przekrój groty, przypomina bardzo silnie alpejskie groty lodowe, typu, zwanego przez uczonych niemieckich „Windróhre" lub „Durchgangshóhle", co możnaby określić po polsku jako grota „przewiewowa". W typie tym, przy takiem ułożeniu otworu wejściowego i ujściu komina, jak to jest w grocie w Kamiennem, oraz przy takim stosunku właściwej groty (poziomego korytarza) do komina (prostopadłej, do góry prowadzącej rury), występuje na wielkich wzniesieniach nad poziom morza zjawisko nierównomiernego działania prądów powietrznych zimowych i letnich, tak, że średnia temperatura takiej groty leży stale poniżej średnicy temperatury rocznej danego punktu. Ponieważ ta średnia temperatura roczna takiego wysokogórskiego punktu jest z natury rzeczy bardzo niska, zjawisko całe prowadzi do ustalenia się w grocie temperatury poniżej zera zamarzania wód, przesiąkających do groty przez szczeliny skał, wśród których grota leży i w rezultacie do wytworzenia się wielkich mas lodu. W ten sposób powstały n. p. wspaniałe jaskinie lodowe lgrupy Dachstein’u w Alpach Wschodnich, ze stalaktytami i stalagmitami odowymi, lodospadami i t. d. — tak też tłomaczę sobie powstanie Groty Lodowej w Kamiennem, położonej wśród przesiąkliwych i potrzaskanych wapieni Czerwonych Wichrów.