page0090

80

stępnie posuwa się do badania przyczyn zjawisk natury i wznosi się do poznania Boga, jako najwyższej wszechrzeczy przyczyny.

Według innej nauki dusza jest pierwiastkiem życia senzytywnego, ale nie Aegatacyjne-go. Przedstawicielem głównym tej nauki jest Herbai t⁴).

Przeciw tym teoryom dowodzimy jedno-ś c i duszy w następujący sposób : gdyby pierwia stek wegetacyjno-senzytywnego życia był w nas różny od pierwiastka myśli i woli, musielibyśmy mieć koniecznie jakieś dane w naszej świadomości siebie, na których oparci, moglibyśmy mówić o owei różności pierwiastków. Tymczasem ani jednego faktu podobnego nie podaje nam nasza świadomość siebie, na której przecież w poznawaniu duszy przedewszystkiem opierać się musimy. Gratis asseritur, gratis negatur. Owszem, świadomość podaje nam 1'akta, z których wręcz przeciwny musimy wyprowadzić wniosek. To samo „ja^u wie, że czuje, że się porusza, że myśli i chce. Jak mówimy : „ja myślę", „ja chcę", tak samo mówimy: „ja czuję", ja się poruszam". Ta tożsamość świadectwa naszej świadomości nie byłaby możliwą, gdyby pierwiastek umysłowego i senzatywnego w nas życia nie był, co do istoty, jeden i ten sam. Gdyby te pierwiastki były różne od siebie, wtenczas dusza umysłowa nie mogłaby być świadomą funkcyj senzy-

i) T. 2 § 124 t. 4 § 312.

http://rcin.org.pl