FizykaII09501

90

mośrodkowem utwierdzeniu tafelki, na którćj miejsce przytrzymania kleszczami, oznaczone jest białym punktem, miejsca zaś prowadzenia smyczka po brzegu i dotknięcia palcem tak samo głoski b i a wskazują. Chcąc z pewnością otrzymać figurę dźwięku 45, potrzeba jeszcze prócz tego dotknąć się lekko tafelki

w punkcie c jćj powierzchni.

Nie. wszystkie szklanne tafelki ró-wnćj wielkości i postaci dają przy ró-wnemich użyciu tę samą figurę dźwięku. Tak np. fig 42 i 43 powstają na dwóch płytkach szklannych równćj wielkości, lecz z różnego szkła przy zupełnie jednakowem traktowaniu obydwóch. Częstokroć niejednostaj-ność masy tafel szklannych sprawia odmianę w postaci tychże figur. Strehlke ^{1 2}) wykazał, że linie węzłowe, składające figurę dźwięku na tafiach kwadratowych, są zawsze liniami krzywemi, które się zwykle nie przecinają, chyba że się na tafelkę za wiele piasku nasypie, którego podrzucać nie mogą już słabe drgania w pobliskości linii spoczywających i skupiać go przy tychże liniach. Tak np. fig. 88 i 40 są widocznie utworzone ramionami hiperboli.

Savart.~¹) zauważał, że linie węzłowe na taflach posuwać się mogą. Mianowicie, gdy na pionowym pręcie osadzi się krążek mosiężny, starannie obrobiony, i posypawszy nań mączki albo delikatnego proszku z wikłaka (semen licopodii) zamiast piasku, wstrząśnie go smyczkiem tak, aby powstała figura dźwięku, z 4, 6 lub 8 promieni złożona, widać, jak te linie węzłowe przechodzą w oscylacye, które stają się statecznemi, jeśli gra smyczka nie ustaje. Ten delikatny proszek tworzy rodzaj wiru, który taniec swój po płaszczyźnie tafli w pewnem oddaleniu od jćj obwodu wyprawia. Savart tłumaczy to ciekawe zjawisko tćm, że elastyczność płyt, nawet najlepićj obrobionych, nie jest jednakowa we wszystkich kierunkach, lecz zawsze wkie-

1

Pogg. Annalen, Tom 4.

2

Savart, Ann. d e chim. et de phys. Tom 36.