FizykaII17101

165

dla tego drgania poprzeczne odbywają się w nich tylko w kierunku ich grubości.

Jeżeli zaś grubość i szerokość prostokątnego pręta jest nieznaczna w porównaniu do jego długości, wówczas są też możliwe poprzeczne drgania nie tylko w kierunku grubości, ale także w kierunku szerokości; pręt taki, utwierdzony dolnym końcem na stosownym postumencie, drga w jednej z tych dwóch płaszczyzn według tego, czy w^s tym, czy w owym kierunku z położenia równowagi zostanie wyprowadzony. Natężenie jednak drgania w tych dwóch kierunkach jest niejednakowe, skoro grubość pręta jest w nich nierówna. Gdy pręt taki przejdzie w drganie na płaszczyźnie, leżącej pomiędzy tamtemu dwiema, wówczas wskutek tych jego oscylacyi opisuje górny koniec linie krzywą, której kształt zawisł od stosunku grubości pręta do jego szerokości. Linie te dają sie łatwo obserwować na kalejdefonie Whe-atstona. Jest to po prostej, cienki pręt' równoległościenuy, osadzony w jednym końcu pionowo na stosownym postumencie, a zakończony u góry rodzajem guzika połyskującego. Udoskonaleniem tego przyrządu jest kalejdofon powszechny Meldego (Fig. 75 na nasi. -s-Ir.) A przedstawia drewniany klocek, zgrabnie na stoliku osadzony, w który mosiężna sprężyna U jest wpuszczona, blisko iy₃ nu lim, gruba, a do 40 centimetrów długa. Na samym wierzchu tej sprężyny D znajduje się mosiężna klamra />, w której siedzi stalowa sprężyna C, zakończona u góry małą świecącą się gałeczką. Według tego czy sprężynę O więcej lub mniej podciągnie się w górę, łatwo jest doprowadzić do tego, aby czas jej drgania był równy czasowi drgania sprężyny albo żeby te czasy różniły się od siebie o ²/₃ T, Vs 7 i t. cl. Jeśli tedy klamra D tak jest zaśrubowana, iż płaszczyzna drgań sprężyny O zamyka kąt prosty z płaszczyzną drgań sprężyny />, można za pomocą tego przyrządu mieć z łatwością widoki wszystkich wyżej opisanych krzywych linij.

Tony drgających blach, płyt i błon nie wiele znalazły zastosowania w muzyce. Tylko ton zasadniczy, powstający za poje-dyńczem ich uderzeniem, jest w używaniu. Tu należą dzwonki, bębny, kotły i talerze. Tony blach badał Chladni z wielką dokładnością i przekonał się, że każdemu z nich odpowiada inny rodzaj podziału na części, liniami wgzłowemi oddzielone, ale