page0010

6

bo powiada¹), że Bóg nie może obdarzyć wiecznością ludzi śmiertelnych, ani do życia przywołać zmarłych.

W wieku XVI wyznawał materyalizm niejaki Yanini, inaczej zwany Pompeio Ucilio (1586—1619) spalony w Tuluzie wskutek ateizmu, później angielski filozof Hobbes. Atoli najwięcej złego wyrządził ten system, odkąd Encyklopedyści za swój go przyjęli. Ważniejsi z nich to Voltaire, dalej La-mettrie (1709 — 1751), autor dzieła: „Człowiek - maszyna“ („U homme machinę"), Leyde 1748, Paweł Thiry, Diderot (1718 — 1785), baron Holbach (1728 — 1789), autor dzieła: „Syst&me de naturę^u Londres 1770²), Lalande, Cabanis, który w dziele: „Bapporfs du physiąue et du morał de V homme" powiada: „Niemasz duszy, myśl jest wynikiem mózgu, albo raczej mózgiem czynnym^u, poczem dodaje: „Mózg jest organem specyalnym, przeznaczonym do wytwarzania myśli, podobnie jak żołądek i wnętrzności są przeznaczone do trawienia. Pokarmy wpadają do żołądka ze swymi szczcgóluymi własno-

') Deus nec potest mortales aeternitate donare,' aut revocare de-functofl. (Hist. natur. lib. VII c. 55).

²) Czytamy tani na sto lat przedtem, co dziś głosi Buchner: „Sentir est cette faeon particuliere d’6tre remue, propre a certains or-ganes des corps aniiućs, occasionnće par la presence dun objet matć-riel qui agit sur ces organa dont les mouvenient.s ou les ebranlements se transmettent au cerveau... La sensation irest que une secousse don-nee a nos organes; la perception est cette nieme secousse propagee jusqnau cerreau; Lidce, Ye-d limage de lobjet qui a occasionnć la sensation et la perception... De la mobilitć plus on moins grandę des fibres du cerveau rćsultent 1’ esprit, la sensibilitś 1’imagination, le goiit etc. Les modifications successives de notre cerveau sont des eftets produits par les objets qui remuent nos sens; mais elles deviennent des causes elles-mĆMiies, elle produissent dans lanie (czytaj: eerveau) de nouvelles modifications que Ton nomme pensćes, reflexion, mćmoire, iinagination, jugements, volontćs, actions et qui toutes ont la sensation pour base. Le cerveau a le pouvoir de reproduire les idćes que les objets extćrieu-res y ont fait naitre; il se meut donc a son tour, reagit sur lui-merne et met en jeu les organes qui viennent se concentrer en lui.

http://rcin.org.pl