page0079

75

nerwu pobudzonego uderzeniem kamienia, doszedł do swego ośrodka w mózgu. Jeżeli ruch zemsty ciskającej kamień nie jest identyczny z owym pierwszym ruchem, z pierwszym owym rzutem kamienia, i jeżeli te dwa ruchy, które jak widzieliśmy, nie są prostą przemianą między sobą, mają być przypisane dwom zupełnie odmiennym i różnym przyczynom, to słuszne stawia pytanie Herzen: a cóż się stało z pierwszym ruchem? Wszakżeż nic się nie stwarza, nic też nie ginie w przyrodzie, gdzież się więc podział ów pierwszy ruch?

Zupełnie usprawiedliwione pytanie i możemy na nie Her-zenowi odpowiedzieć na mocy tego, co sam opisuje o doświadczeniach Helmholtza, Schitfa i Yalentina *). Doświadczenia te uczą nas, że gdy nerw dośrodkowy został podrażniony, to wywołane zostaje przyspieszenie chemicznego składu i rozkładu istoty nerwowej, i co za tern idzie, podwyższenie się ciepłoty. Zatem dwa te skutki będą ekwiwalentem ruchu zewnętrznego albo uderzenia, które ustało. Czy zaś fenomena czucia i myśli zostały wywołane, czy nie, o to się nie rozchodzi, skoro tylko mamy równoważnik ruchu, który nie potrzebuje zniknąć w próżni fizycznej. Twierdząc jednakże, że ruch zewnętrzny nie przemienia się w myśl, bynajmniej nie chcemy powiedzieć, że myślenie niema najmniejszego wpływu na przyrost utlenienia się i ciepła organów. Lecz aby nie być źle zrozumianym, wypadnie srę znów zastanowić nad tern, czy ciepło przemienia się w myśl, jak nauczają materyaliści.

Otóż trzeba wiedzieć, że każda praca mechaniczna mięśnia, czyli jego stan czynny, powoduje najprzód zmiany chemiczne w mięśniu: z obojętnego staje się kwaśny, dalej zmniejsza się ilość glykogenu, a według Helmholtza, i wyciąg wodny z mięśni czynnych zmniejsza się w stosunku do wyciągu wyskokowego.

^Ł) Herzen: „Le cerveau. . .“ str. 105—130. Nie wchodzę tutaj w to, czy te doświadczenia są rzeczywiście niewątpliwe; prot‘. dr. Cybulski przeczy ich wartości; nie moja też rzecz dowodzić icli prawdziwości, ale kiedy Herzen przyznaje im całkowita wartość naukową, korzystam przeto z tego dowodu, by go nim pobić.

http://rcin.org.pl