page0125

90 Wije (Pareczniki. Dwuparce). Pajęczaki.

II. GROMADA.

Wije (My

Członkonogi tchawkodyszne, bezskrzy-dłe; o ciele złożonem z 2 części—głowy i szeregu jednakowych obrączek (10—180), stanowiących tułów i niewy-różniony od niego odwłok; na każdej obrączce 1 lub 2 pary członkowanych nóg; na głowie 1 para rożków i 2 lub 3 pary szczęk do gryzienia; oczy zwy-

riapoda).

kle pojedyncze. Jajorodne; rozwój z przeobrażeniami.

Wszystkie są zwierzętami wyłącznie lądowemi; przebywają w ciemnych i wilgotnych miejscach; drapieżne lub roślinożerne; 800 gatunków, z tego w Europie 200.

1 Rząd. Pareczniki (Chilopoda).

Ciało płaskie; na każdej obrączce po 1 parze nóg; nogi i rożki długie; pierwsza para nóg chwytna, ze szponem i gruczołem jadowym (szczękonoża). Drapieżne; poruszają się szybko.

Tab. 28 fig. 1. Skolopendra jadowita (Scolopendra morsitans), dość duża (dł. 50—90 mm); ma 21 par nóg. Eur. płd.; poluje nocą na owady; ukąszenie jej bywa niebezpieczne i dla ludzi.

0

2 Rząd. Dwuparce (Diplopoda s. Cliilognata).

Ciało wypukłe; z wyjątkiem kilku pierwszych obrączek, na każdej po 2 pary nóg; nogi i rożki krótkie; bez szczękonoży i gruczołu jadowego. Roślinożerne; powolne w ruchach.

Tab. 28 fig. 2. Krocionóg ziemny

(Julus terrestris s. fallax), wielk. śred.

(dł. 20—45 mm); obrączek nieraz przeszło 60, a nóg przeszło 100 par. Bardzo pospolity, pod kamieniami, mchem it. p.; nie znosi światła; dotknięty zwija się w kulkę i wypuszcza żółtą ciecz z bocznych otworków ciała.

III. GROMADA.

Pajęczaki (Arachnoidea).

górne, zwane s z

Ryc.45. Szczęki górne pająka ze szponami; jedna z nich rozcięta dla pokazania gruczołu jadowego (znacznie powiększone).

Członkonogi tchawkodyszne, bezskrzy-dłe, o ciele złożonem z 2 części: tu-łogłowia i odwłoka; bez rożków, z 2 parami szczęk i 4 parami nóg członkowanych; odwłok bez przysadek.

W ciele pajęczaków odróżniamy zawsze tylko 2 części: tułogłowie cz. gło-wotułów, nieczłonkowany a odpowiadający głowie, zlanej z tułowiem, i odwłok, który bywa u jednych nieczłonkowany, u innych podzielony na obrączki. Rożków ani skrzydeł nie bywa nigdy. Na głowotułowiu znajduje się kilka par oczu punkcikowatych, 2 pary szczęk i 4 pary nóg. Szczęki I pary cz.

zękorożami (rycina 45), składają się z członka nasadowego i osadzonego na nim ruchomego szpona, połączonego z gruczołem jadowym; zamiast szpona może się znajdować para kleszczyków. Szczęki II pary czyli dolne składają się również z nasadowej