page0125

Ta rosnąca niechęć do życia, me mająca nic wspólnego z gardzącą śmiercią ofiarnością — szczególne znamię blizkiego czasu apokalipsy, nie jest zapewne wyłncznein zjawiskiem naszego wieku, ale dopiero teraz przybrało rozmiary, powszechnej w świecie europejskim i chronicznej, choroby wieku. W jakim stosunku zostaje do inetytucyj i stanu moralno-politycznego nowoczesnego społeczeństwa, powiada Legoyt w zakończeniu rozprawy „O samobójstwie w Europie" ¹):

„Zniesienie wszelkiej hierarchiczności, prawo wszystkich do wszystkiego, coraz bardziej wyłączna cześć dobrobytu materyalnego, podniecana organizacyą polityczną zapewniającą supremację majątkowi, a stąd niepomierna żądza bogactw i w następstwie, ciężkie zawody, to wszystko wywołać musiało stan sztucznego podniecenia, powszechne jakieś wzburzenie, niezmiernie usposabiające do tego przygnębienia, do upadku ducha, który następuje w zbytecznych uniesieniach. po gwałtowneiu a niepohamowanem wzruszeniu".

„Postęp odukacyi publiczne) otwierając massie nowe widownie, wywołując przeto nowe liczne ambicje, poszukiwanie wyższych zawodów społecznych a odrazę do skromnych zajęć prektycznego życia, postęp ten dając zbyteczny popęd wyobraźni, pociąga za sobą bolesne rozczarowania".

„Często ponawiające się, przesilenia polityczne, wstrząsające całem społeczeństwem rewolucy e, zadając gwałtowne ciosy wielu fortunom ustalonym, wielu stanowiskom uzyskanym, wielu interesom rozwiniętym, obudzając żądam nieposkromione, nad/iejo niepomierne, jakże nie mają powodować częstokroć do nieukojonej rozpaczy ?

„W reszcie nowa postać nadana majątkom przez puszczenie w obieg ogromnych wartości, które stają się przedmiotem szalonej spekulacji, stąd cochwila gwałtowne ich zmiany, częste upadłości powodowane bezczelnemi szalbierstwami zakładów finansowych, które najpochlebniejszemi obietnicami ściągnęły skromne oszczędności pracującego w pocie czoła robotnika: czyż to wszystko nie musiało sprowadzić do życia obyczajowego ludu, żywiołu niebezpiecznych wstrząśnień ?“

*) La France et 1’Etranger. vol. II, p. 573. 57-1.

http://rcin.org.pl