page0128

118

jednak, pomimo tego, przeświadczenie to istnieje-i z całą siłą i jasnością występuje w świadomości wszystkich ludzi, przeto jest oczy wistem, że i tu materyali/m jest w sprzeczności z niezaprzeczalnym faktem psychicznym.

Materyaliści świadomość tę nazywają złudzeniem, upewniając, że ona wynika stąd, iż: człowiek nie zna podniet pobudzających go w danym razie do działania. Gdybyśmy te podniety znali, mówią, przeświadczenie o naszej wolności wyboru zniknęłoby natychmiast. Na to odpowiadamy, że materyaliści, choć wciąż się przechwalają hołdowaniem nauce, nader nienaukowa tu postępują, uciekając się do jakichś tajemn'-czych, „niewiadomych⁴* przyczyn. Niewiadomo-ścią i tajemniczością wszystko da się osłonić.

My mamy fakt oczywisty naszej świadomości wolnego wyboiu woli. Faktu takiego zagłuszyć ani usunąć niepodobna samem odwołaniem się do czegoś nieznanego, rzekomo podniecającego nas do działania, czego istnienia wykazać niepodobna, dlatego, że nam jest zupełnie nieznane.

Przeciw materyalistycznemu tłumaczeniu woli walczy jeszcze i ten fakt, że determinacyę naszej woli poprzedza namysł.

Gdyby nasze chcenie i działanie było jedynie wynikiem wrażenia zmysłowego, wywartego na nasz mózg, wtedy bezpośrednio po doznaniu owego wrażenia musiałoby następów⁷ ać odpowiednie działanie. Tymczasem rzecz się ma inaczej. Naprzód idzie:

http://rcin.org.pl