page0134

124

Na wstępie nie od rzeczy będzie przypomnieć słowa Virchowa o dzisiejszych materyali-stycznych zapędach: „Jestto fakt prawie bezprzykładny, żeby zagadnienie poważne z taką traktowane było lekkomyślnością, rzecby można, w sposób tak niedorzeczoy, jak dzisiaj w oczach naszych jest traktowany transformizm.

„Gdyby do zbudowania nowej teoryi dość było dobrać sobie dowolnie zjawiska i dowolnie je na swój sposób skombinować, moglibyśmy każdy ilu nas jest, siedząc spokojnie przy piecu i paląc cygaro zbudować sobie swoją teoryę..

„Szczupły zakres naszych wiadomości po-winienby nas większej oględności nauczyć. Roztropniej i bezpieczniej zostawić kwestyę w zawieszeniu^u.

Na czem polega teorya transformizmu? W gruncie rzeczy zależy ona na tem, że istoty nie odrazu, lecz powoli, przez nieskończenie małe ulepszenia kształcą się i wydoskonalają. Tak pojęta ewolucya nie jest wynalazkiem Darwina, Spencera, ani w ogóle szkoły materyalisiycznej, ale jest pomysłem filozofii scholastycznej i teologów. Już Kartezyusz w szerokich rysach naszkicował możliwość ewolucyi kosmicznej; a Leib-nitz w całości ją rozwinął i skrystalizował w tem słynnem zdaniu: „Ze teraźniejszość brzemienna jest przyszłością^u. Filozofia chrześcijańska nie potępia samej teoryi ewolucyi, lecz wnioski, jakie materyaliści nowożytni chcieliby z niej wydobyć, odnośnie do pierwszej istot stworzonych Przyczyny, Boga i do człowieka.

http://rcin.org.pl