page0137

135

WPŁYWY" EGIPSKIE.

spotkał się z takiemi, które nie nadawały się dla ówczesnćj greckiej publiczności. Którekolwiek z tych dwóch przypuszczeń wybierzemy, zostaje fakt, że właściwa mitologia Egiptu nie zostawiła żadnych śladów w pismach Platona Najwyższy podówczas z bogów Amon-Ra, głośny później w całej Grecyi Ozyrys, potężny Hor, złowrogi Set wcale nie są wymienieni¹). Izy da jedynie dla himnów prastarych raz przytoczona; tylko Neith, Theut, Tha-mus występują, ale bez genealogii, bez przygód nadziemskich; dwóch ostatnich nawet Platon nie nazywa wyraźnie bogami²). Zestawienie to widocznie pokazuje, że mitologia nad Nilem, jeżeli ją poznał, nie zrobiła na nim żadnego trwałego wrażenia. Czyż jednak powiemy, że nic nie skorzystał w owym kraju, pełnym zagadek? Na to pisma jego daja odpowiedź bardzo dokładną. Instytucye społeczne, zwłaszcza podział na kasty³), nadzwyczajny konserwatyzm w przestrzeganiu dawnych ustaw, troskliwość o wychowanie młodzieży, oto, co zajmuje jego uwagę i spotyka się z jego pochwałą⁴). Ale pochwaliwszy to wszystko, dodaje: reszta nie wiele warta⁵). Przez resztę (srs^a) rozumiał wszystko, co poru-

*) Ammona dwa razy cytuje, ale bez Ra i bez związku z Egiptem , w Polit. p. 257 b. (gdzie Teodor z Cyreny przysięga na Ammona »boga naszegotj i w Alcyb. II. p. 148 e (z powodu wyroczni, orzekającej na korzyść Spartanów przeciw Ateń-czykom). Ale pierwsze miejsce odnosi się do kultu Ammona w Cyrenie, drugie do slawnćj wyroczni tegoż boga w libyjskiej oazie, czędo odwiedzanćj przez Greków, o którćj Platon jeszcze kilkakrotnie wspomina. Trzecia o nim wzmianka niejasna, z powodu Th.imusa (zob. przyp. następ.). Ale o kulcie Ammona-Ra w całym Egipcie, Platon nie wspomina, ani o legendach, odnoszących się do jego osoby. Pomijanie Ozyrysa tern dziwniejsze, że w Sais miał świątynię i głośne misterya, w których uczestniczył Ilerodot (II. 62 et 171). Ciekawych przygód Hora i Seta Platon uigdzie nie dotyka, ich nazwisk nigdy nie wspomina

²)    O bogini Neith tylko mówi, źe założyła miasto Sais i miała tam świątynie (Tim. p. 2 1 e), jej genealogia, przygody i t. d. zupełnie pominięte. Theuth raz nazwany eTte 71; Heo; ii~ e mA łtóio; av5pM~oę (Phileb. p. 18. b), drugi raz dokładnićj oznaczony, jako sjeden z dawnych tam bogów* t. j w Naukratysie (Phaedr. p. 274 c), któremu poświęcony ibis. Wiadomo, źe Thoth (Tehuti) odgrywa w cgipskićj mitologii tę samą rolę, którą Hermes w greckićj Również chwiejnie, jak o nim, tak/e Platon o Thamusie wyraża się, którego mieni być królem w Tebach a równocześnie zdaje się uważać za jedną osobę z Ammonem yPhaedr. p. 274. d.)

³)    Porów. Resp. lV. p. 414 a. gdzie fenickie podanie, przez Sokratesa zmyślone, prawdopodobnie odnosi się do kast egipskich.

*) Zob. miejsca wyźćj przytoczone str. 128.

⁵) iXX’ Itspa <pauX’ av (Upoi; auTÓih Legg. II. p. 657. a.

http://rcin.org.pl