454,455

454

Teorie literatury X.\

Ciato i cieles- gadnienia ciała i cielesności, które spotkały się z tak dużą uwagą l>uJ ^ność i badaczy feministycznych i genderowych, że obecnie można już mów u' nym nurcie tych badań - feminizmie korporalnym.

Butler i feminizm korporalny

Butler feminizm korporalny

Inspiracje

ponowoczesne

Początki: Elizabeth Grosz

Przedstawicielki nurtu

Podmiot

cielesny

Odwrócenie hierarchii pojęciowej rozum - ciało

Wspomniane wcześniej spory dotyczące zależności między płcią hln|M i płcią kulturową powieliły ostatecznie formułę odwiecznego konflikt™ i kultury, wkraczając przy tym także w filozoficzne zagadnienia rclai jl ■ esencjalnym i skonstruowanym, pierwotnym i wtórnym czy wreszcie jąc się w stronę ogólnych problemów dotyczących konstytucji podmiot® nizm korporalny przyniósł niewątpliwie tego rodzaju debatom bard/t ■ ita jące perspektywy myślowe³'. Nurt ten uwzględnia bowiem zarówno clo|l derowej krytyki esencjalistycznych teorii kobiecej tożsamości, jak i In płynące z ponowoczesnych krytyk tradycyjnej koncepcji podmiotowo® chodnim dyskursie filozoficznym (zwłaszcza zakwestionowania dualiai® mu i ciała). I znów w gronie głównych inspiratorów pojawiają się luiajfl nazwiska wspominanych już wcześniej filozofów ponowoczesnych I >* Derridy, Foucaulta i Lacana, jak i wymienionych w rozdziale poprzcdl® cuskich myślicielek feministycznych - Cixous, Kristevej i Irigaray¹¹. Na zadomowiła się na mapie współczesnego feminizmu mniej więcej od pij dziewięćdziesiątych, kiedy to Elizabeth Grosz opublikowała klasyczną |iiA li obecnej książkę reprezentującą korporalny punkt widzenia, Yolałill f ward a Corporeal Feminism". W gronie feministek amerykańskich z w ją® zbliżonych do tego stylu refleksji wymienia się obecnie, obok Grosz, tu Butler (ur. 1956), Jane Gallop, Susan Bordo, Christine Battersby, I )onnl Iris Young, Vicki Kirby i inne. Punktem wyjścia feminizmu korpoi,ilno|® miot określony jednocześnie rodzajowo, „ugenderowiony” (gen dera/), 1 pic leśny (materialny).

Szczególnie uznawanie podmiotu za byt cielesny oraz uczynienie ad z rozumu) punktu wyjścia do rozważania problematyki podmiotow® tu istotną innowację. Z kolei odwrócenie hierarchii tradycyjnie nu git zofii zachodniej uznającej prymat rozumu nad ciałem samo w milą polemiczne w stosunku do tradycyjnych męskich koncepcji podmiot tralnych cieleśnie, zadomowionych w myśli Zachodu za sprawą wlt|H fów - od Platona, poprzez Kartezjusza, do Kanta, Hegla I innjfj feminizmu korporalnego nie pełnią jednak tylko funkcji krytycy ne| VH tradycyjnych koncepcji podmiotowości, a zarazem idei natury K. d oot aj®

¹¹ Na gruncie polskim najpełniejsze, jak dotąd, opracowanie zjawiska li iimimilU® nego stanowi książka Ewy Hyży, Kobielu, ciało, tożsamoof>. cii.

*• k>/oh. 1’oslUtuklurtilh.m I Feminizm.

" I'., f Irosz, l'olatile Hoiłies: Ihwatiła Corporeal Feminism, Itloominglon 1 uąa

Ilui tiadycji filozoficznej łączona była właśnie przede wszystkim z cie-nUiiyslowością (a więc także: brakiem racjonalności), i z tego powodu |lv< 11 hierarchiach pojęciowych uznawana była za gorszą od natury mę-n / kolei przypisywano wszystko, co rozumowe, a więc także racjonal-hi l< perspektywy cielesnej pokazuje raczej, że ciało może zyskać moc ■ą różnice płciowe i może również stać się ważnym kluczem do zro-jtiilui i ej oraz męskiej psychiki. Koncepcje korporalne przynoszą przy Br/ zupełnie nowe możliwości interpretacji rozmaitych fenomenów kul-HUnl/o interesujące są tutaj propozycje objaśniania świadomości w ka-Jłłdki ypcji i transformacji cielesnej „powierzchni” osoby, koncepcje do-B^lnciiia” ciała przez siły społeczne czy perfomatywnego „wytwarza-hr/r/ przedstawienia. Ten ostatni wątek został właśnie najbardziej 9 |Mu I iv iv przez amerykańską badaczkę Judith Butler. Butler wpisuje się pinc powyżej debaty nad pierwszeństwem płci biologicznej czy spowili i >wci, czyni to jednak na tyle interesująco, a nawet bulwersująco, że wpiiu jest w ostatnich latach uznawana za jedną z najważniejszych i za-Bfkttws/ych badaczek genderowych. Na czym więc polega wyjątko-|iu klenia?

I koi u i I. i dla poglądów Judith Butler stanowią wspomniane wcześniej hjwli .iow z konstrukcjonistami. Jeśli mianowicie przyjąć za punkt wyj-Jjlr, ze płeć biologiczna (sex) (jako dana przez naturę) jest czymś pici g pli i społeczno-kulturowa (gender) to wtórna rola płciowa, nadbudowali I (konstruowana przez społeczno-kulturowe normy,oczekiwania i wy-jfcu wynika z tego również określona zależność przyczynowo-skutkowa: ) IU111 * * ii * /u.| przyczyną, zaś płeć społeczno-kulturowa skutkiem. Tym-pUłiii rpcji Butler zależność ta uległa znaczącemu odwróceniu. Swoje temat wyłożyła w wydanej w 1090 roku    Trouble^u - jed-

Jtnirjs/ych książek, jakie powstały na gruncie badań gendernwu li li In u Ii ( Ki początku było jasne,że w sporze esencjalistów z konslruk ]| /a11111111 mia to drugie stanowisko, i to bardzo radykalnie w jej ten ■li i biologiczna staje się tylko pewną fikcją wytwarzaną przez pleć spo

wt /    Butler badała funkcjonowanie kategoryzacji plciowyt h

Mi li (koni n inic deskursywne konstrukcje płciowe), zas jej główna te nr Itle ma żadnych biologicznych przyczyn, które mogłyby tworzyć Wltultr, a nawet mocniej - to płeć kulturowa konstytuuje płeć biolo-mlwiotnie, Takie przestawienie tradycyjnego porządku było już dys-^■pndrn hm mu znane kilka lat wcześniej - podobne poglądy prezento-ni » linaioc I hlpliy,/wracająi uwagę na to, /e płeć biologii zna /o pin..b,b.owaua w dyskursie jako kategoria dzięki płci kulturowej, ponieważ

Funkcja ciała

Inskrypcja 1 translorma cielesna

Koncepcja Judith Kulił

Goni Im liat

Katagory/i lllclciwu w 1

km sai li

Jflil I Hu ikr, (fan.lii l i nii/i/r Irniiiinni iWil thf Subvtnfan oj 'lifantity, Nrw York biiliiliiu