— 135 —
uciecha zmysłowa staje się zarazem uciechą duchową i obudzą szlachetny sposób myślenia.
c) Oprócz tego przy używaniu zmysłowych uciech zważać na właściwą miarę. Kto pozwala na wszystko, psuje i rozpieszcza dziecko. Zapewne, że powinny być pielęgnowane u dzieci swobodna myśl i wesołość zapomocą Stosownych rozrywek i zabaw, lecz trzeba też także zwracać ich uwagę na zadanie życia. Życie ludzkie tu na ziemi nie polega na używaniu, lecz na ustawicznem potykaniu się i walce. Dopiero w przyszłem życiu będziemy kosztowali owoców ziemskich zabiegów. »Tylko gwałtownicy porywają królestwo niebieskie*.
2. Kształcenie duchowych uczuć.
a) Intelektualne uczucia.
1. Intellektualne uczucia okazują się jako zadowolenie i uciecha w odbieraniu, szukaniu i znachodzeniu prawdy, a jako niezadowolenie, jeżeli w tej działalności duchowej nie możemy trafić do celu. Dosiadanie prawdy napełnia człowieka wielką uciechą duchową, gdy odwrotnie, kłamstwo i błąd zawstydzają go i pogrążają w smutku. Prawda bowiem jest pochodzenia niebieskiego tak, jak nasz duch i uszczęśliwia człowieka, podczas gdy kłamstwo pogrąża go w nieszczęście. Dlatego rozsądne życie polega na nieprzerwanem zdążaniu do coraz doskonalszego poznania prawdy i zna-chodzi swoją nagrodę w oglądaniu onejże w Bogu. »Jam jest droga i prawda i żywot* (Jan 14, 6). *Kto za mną idzie, nie chodzi w ciemności, ale będzie miał światłość żywota* (Jan 8, 12). To zdążanie jest dla poznania ziemskiej i nadziemskiej prawdy bardzo wielkiego znaczenia; gdzie go niedostaje, tam człowiek staje się apatycznym na najpiękniejsze i najbardziej zbawcze nauki.
2. Pielęgnowanie tych uczuć pozostaje w najściślejszym związku z pielęgnowaniem rozumu i rozsądku. To co tam powiedziano znajduje i tu zastosowanie. W szczególności przestrzegać jeszcze należy tego co następuje:
a) Obudzaj i podtrzymuj w dziecku uciechę z prawdziwych wiadomości, wskazując mu na ich doskonałość i pożytek. Każda prawda niech będzie dla niego świętą i drogą,