125 —
blicznego dobra. Wszystko zaś, co tworzy rozsądek jako władza prawdy, idei i ideałów, tworzy też jako władza sumienia. Jednakowoż przestrzegać jeszcze trzeba tego, co następuje:
a) Zaprawiaj dzieci od najmłodszych lat, ażeby wiernie i punktualnie postępowały za głosem sumienia, a nigdy niczego przeciw niemu nie czyniły. Delikatne sumienie jest cennym skarbem duszy.
b) Wyrabiaj w nich prawe sumienie, które wszystko według zasad rozsądku i wiary osądza i kieruje; to osiągamy osobliwie przez dobrą naukę religii, jakoteż przez trwałe konsekwentne przyzwyczajanie do dobrego. »Czem skorupka za młodu nawre, tern na starość trąci«, powiada stare przysłowie.
c) Nakłaniaj je, ażeby wszystkie swoje czynności osądzały według prawideł sumienia, przyzwyczajaj je do codziennego badania sumienia, ażeby coraz lepiej starały się samych siebie poznawać. »Poznaj siebie samego«, już u starych oznaczało najpewniejszą drogę do prawdziwej mądrości. Pod tym względem spowiedź święta jest bardzo wielkiego znaczenia, gdyż tu pomagają nadnaturalna łaska, wejście w siebie samego i pomoc spowiednika do najniezawodniejszego poznania siebie i dostarczają środków do poprawy i uświętobliwienia się. Nic tak pewnie nie prowadzi do sumienności, jak częste i godne przystępowanie do tego świętego Sakramentu.
d) Bądź sam dla dzieci zawsze żywym przykładem sumienności słuchając głosu sumienia i wszystko według jego prawideł osądzając. Stawiaj im przed oczy przykłady szlachetnej sumienności, wykazuj im błogie owoce onejże. Bardzo wiele sposobności nastręczają po temu pismo święte, dzieje kościelne i powszechne, lektura przy nauce języka ojczystego.
e) Opieraj naukę moralności na gruncie prawd wiary; to jedynie użycza moralnemu życiu mocy i trwałości, prawdy i świeżości; inaczej jest ono domem bez fundamentu, który rozpadnie się przy pierwszej burzy. Mętne, religijne pojęcia nie mogą udzielić sumieniu ani pewności, ani mocy; nie utrzyma się więc pośród burz pokus i natarczywości, jeżeli nie będzie zbudowane na religijności pozytywnej.
f) Okaż im dobrodziejstwo sumienności w spokoju i zadowoleniu serca już tu na ziemi, a w nagrodzie niebieskiej