page0033

23

Dusza posiada d z i a ł a 1 n o ś ć, która przekracza wszystkie siły materyii tworzy skutki, niewyjaśnione przez same własności fizyczno-chemiczne ciała.

' Ta siła organiczna, żywotna, dusza, czyni ciało takiem, jakiem jest. Tam, gdzie jest życie i organizm, jest siła żywotna, jest dusza. Gdyby organizm był tylko wynikiem sił materyal-nych, stosowna organizacya tych sił powinnaby stworzyć ciało żyjące. Atoli, pomimo postępu u-miejętności fizycznych, nikt się nigdy nie pokusił utworzyć ani nawet żywego listka rośliny. Gdyby tu była tylko kombinacya samych pierwiastków materyalnych, powinna być możliwość utworzenia organizmu żyjącego, bo znane są jego składniki.

„Nigdy atoli, powiada Liebig, nie uda się chemii utworzyć jednej komórki organicznej, obdarzonej własnościami witalnemi, To, co wytwarza chemia organiczna, niema nigdy własności witalnych, lecz zaw sze tylko chemiczne."¹)

Ten pierwiastek żyjący uponądkowuje żywioły materyalne i tworzy jedność ciała. Stąd wynika, że skoro pierwiastek życia opuszcza ciało, rozkład zajmuje miejsce pracy życia; istota ciała jest zniszczona ; a i onieważ żywioły chemiczne nie są już pod wpł^ wem siły żywotnej, ani kierowane jej prawami, przeto ulegają swym pierwotnym i właściwym prawom; stąd

*) Listy o chemii.

http://rcin.org.pl