page0139

135

trów; tymczasem, pomiary, dokonane przez Nansena, wykazały 3000—3500 metrów głębokości, a ta okoliczność łącznie z faktem, iż w okolicach arktycznych, przedewszystkiem na północy, nie wiele jest nagromadzonego lądu stałego, jest wskazówką, że czynność erozyjna i denudacyjna wód tamtejszych musi być dość nieznaczna; w dodatku lody potężne stawiają i tej czynności zaporę niepoślednią. Jeżeli gdzie, to właśnie w okolicach tropikalnych wpływ denudacyjny wody jest najsilniejszy, a jednak nikomu na myśl nie przyszło twierdzić, że woda zabiera ląd stały od równika i przenosi ku równoleżnikom lub ku biegunowi.

Niemniej dowolne jest twierdzenie Braunsa¹) i Meyden-bauera²), jakoby wypuklenie globu ziemskiego na równiku stąd powstało, iż właśnie w pasie równikowym spadały niegdyś najliczniejsze roje meteorytów. Wszak meteoryty i dziś spadają na ziemię, i to w najrozmaitszych szerokościach geograficznych, ale ich masa w porównaniu z masą ziemi jest bardzo nieznaczna i nie potrzebuje być brana w rachubę.

Można, po trzecie, w obronie płynno-ognistego stanu pierwotnego ziemi powołać się na fakt, że najcięższe pierwiastki i najgęściejsze ułożyły się około środka ziemi. Wiadomo, że pion kieruje się na wszystkich punktach ziemi prostopadle ku jej środkowi, a tak samo zachowują się ciała, spadające w którymkolwiek punkcie na powierzchnię ziemi; również i to niewątpliwe, że oś ziemska przechodzi dokładnie przez środek ziemi, co tylko w tym przypadku jest możliwe, jeżeli punkt ciężkości schodzi się ze środkiem ziemi. Tymczasem jest rzeczą pewną, że masa ziemska nie wszędzie jest jednakowo gęsta, bo podczas gdy średnia jej gęstość wynosi, jak już wiemy, podług Richarza 5’505, a podług Wilsinga 5^-577, to według obliczeń Laplace’a gęstość w środku ma dochodzić do 10047, podług Stieltjesa³) waha się między maksymalną gęstością 1T00 a minimalną 7 00, podług Pouilleta i Listinga w środku = 10 864,

U Brauns: Einleitung in das Studium der Geologie. Stuttgart 1887.

*) Mej den bauer: Vulkanismus und Aufsturztheorie — w Himmel und Erde, t. 18, str. 461—464 (1906).

*) Stieltjes: Quelques rćmarąues sur la variation de la densitó dans l’intćrieur de la terre. Archives Neerland. des Sciences exactes et na-turelles, t. 19. 1884, str. 435—460. Por. także: G. H. Darwin: On the Fi-

http://rcin.org.pl