page0141

PSEUDONIMY

grupy społecznej. Pseudonimy literackie, artystyczne, służą oficjalnym kontaktom między twórcą a odbiorcą. Definicja pseudonimu literackiego brzmi: „Pseudonimem literackim jest każde celowe oznaczenie autorstwa jakiejkolwiek pracy literackiej czy paraliterackiej w sposób różniący się od aletonimu, tj. imienia i nazwiska obowiązującego w cywilnym życiu autora" (Jankowski, Świerczyńska 1994).

Pseudonimy literackie funkcjonują w odmianie pisanej, konspiracyjne przede wszystkim w mówionej, wtórnie pisanej. W środowisku konspiracyjnym będą funkcjonować w języku potocznym, który niekiedy może być zabarwiony żargonem wojskowym. Pseudonimy literackie i artystyczne funkcjonują oficjalnie, a raczej elitarnie, gdyż znane są tym, którzy literaturą i sztuką się interesują.

Inny sposób tworzenia nazw dominował w pseudonimie literackim, a inny w pseudonimie konspiracyjnym. Wśród pseudonimów konspiracyjnych rzadsze będą te, które są kreowane asemantycznie: zbiór liter nie tworzących wyrazów — J.zP. (literonimy), odwrócenie liter w wyrazie, np. Togzaj (palinonimy). Wśród pseudonimów literackich pojawiają się pseudonimy w postaci znaków graficznych (grafonimy), a także pseudonimy złożone z wielu wyrazów: F. Nicolaus Spiritu Sancto Carmelita Discalceatus, Pewna Duchowna Osoba, pseudonimów w formie wierszowanej (enigmonim), np.: Imię ma z raju, ski ogon przezwiska, Rok wspacznie głowę, czyn w środek się wciska (szarada — pseudonim Adama Korczyńskiego).

Częste wśród literackich, a rzadkie w innych grupach są pseudonimy tworzone przez negacje (negonimy).

Pseudonim konspiracyjny niekiedy jest nadany, niekiedy wybrany i stanowi tajemnicę nie osoby, ale grupy; literacki — najczęściej osoby ukrytej pod pseudonimem. Dzięki temu Romain Gary, a właściwie Roman Kacew jako Emile Ajar stal się podwójnym laureatem nagrody Goncourtów. Rozszyfrowanie pseudonimu następuje w wyniku dociekań lub podania do wiadomości (szkoła, prasa, odpowiednie opracowania). Pseudonim jest czasem pewnym zafałszowaniem rzeczywistości, kiedy naśladuje nazwy funkcjonujące w obiegu oficjalnym: Aleksander Głowacki — Bolesław Prus. Kto wie, nawet spośród ludzi zajmujących się nauką, że Władysław Kopaliński to pseudonim fana Stefczyka? Ukrycie się pod pseudonimem foe Alex wraz z wprowadzeniem angielskich realiów do powieści wywołuje u czytelnika przeświadczenie o angielskim pochodzeniu pisarza.

Pseudonimy włączają się niekiedy w gatunek utworu literackiego (kryminały): foe Alex (Maciej Słomczyński), Noel Randon (Tadeusz Kwiat-

137