page0150

146

składowa do formacyi późniejszych. Niepodobna także rozstrzygnąć sporu o to, czy skorupa pierwotna ziemi była zbudowana z granitu, czy gnejsu, felsytu, syenitu i im podobnych związków.

§ 24. Wiek ziemi.

Aby można było obliczyć z jakiem takiem prawdopodobieństwem wiek ziemi, należałoby mieć wiadomości dokładne, jaką gęstość posiadała pierwotna masa ziemi, a jaka jest obecna gęstość, jaka była temperatura ówczesna bodaj w przybliżeniu i w założeniu, iż ziemia faktycznie rozpoczęła istnienie swoje od stanu gazowego, i jaka temperatura dzisiaj panuje na ziemi, jaki jest współczynnik termometryczny przewodnictwa cieplnego i to zależnie od ciśnienia atmosferycznego. Niestety, tych wiadomości nie posiadamy, więc też i obliczenia wieku ziemi mają charakter tylko prób, mniej lub więcej uzasadnionych.

Prób takich przedsięwzięto kilka, przyczem nie zawsze odróżniano epoki geogoniczne od geologicznych. Między innymi prof. Pfaff¹) chciał oznaczyć długość epok od skrzepnięcia skorupy ziemskiej do naszych czasów, i oparł się w swych obliczeniach na przyczynach kosmogonicznych. Biorąc mianowicie za punkt wyjścia różnicę czasu, jaka ma istnieć między czasem obrotu ziemi dzisiaj a niegdyś, w chwili krzepnienia skorupy, uzyskał liczbę 92 milionów lat. Odrzucono jednak dość rychło ten rachunek, oparty na przypuszczeniu, iż księżyc przyspiesza swój obieg na około ziemi o 10" w ciągu 100 lat, gdy tymczasem jest to opóźnienie pozorne, wywołane opóźnieniem obiegu ziemi o O l sek. w ciągu 100 lat. Powtóre Pfaff przyjął, że ongi czas obrotowy ziemi wynosił tylko 17^h6^ra, a nie 24^h, jak się rzecz ma dzisiaj, a tego założenia nie poparł argumentami silnymi Wreszcie jeszcze Laplace zwrócił był uwagę na to, że z owych 10 sek. przyspieszenia pozornego przypada co najmniej 6" na zmienną ekscentryczność drogi ziemskiej, a niedawno wykazali Neison i Stone, że co najwyżej 2" wynosi owo przyspieszenie biegu księżyca w ciągu 100 lat²).

Innego sposobu chwycili się Fourier, Poisson i Bischof.

9 Pfaff: Schópfungsgeschichte. II Aufl., str. 655. Frankfurt 1877. ^a) Por. Dr Karl Braun: Uber Kosmogonie j. w., str. 264 nastp.

http://rcin.org.pl