page0022

14

Reformacyja

się kamieniem węgielnym budowy wznoszącej się w XVI stuleciu, a która nosi nazwę Kościoła ewangelickiego. Twierdzenie to, nadaje usiłowaniom Lutra właściwy charakter i kierunek odmienny od tego, w jakim poszli Zwin-glijusz i Kalwin. Kiedy albowiem dwaj ostatni, reformując Kościół, zaprowadzają przede wszys.k.em zmiany zewnętrzne, zmiany w obrzędach i odrzucają bezwzględnie wszystko co jest rzymsko-katoliekiem, kiedy Kalwin, przeprowadza w systematycznem obrobieniu, całą teoryjo pojęć o nauce wiary, opierając się na ojcu kościoła Augustynie, — Luter opierając się na Piśmie Ś-tem, wywodzi cały szereg dowodów, wskazujących konieczność reformy kościoła. Ponieważ nauka o wierze, jest wedle Lutra, głów^rnem zadaniem, ponieważ istotę chrześcijaństwa stanowi zjednoczenie boskiego i ludzkiego w osobie Chrystusa; podczas, gdy Kościół kalwiński, zjednoczenie to chce rozumieć, Kościół reformacyjny, to jest ewang^relicko-luterski w nie wierzy. Wiara, wedle nauki Lutra, nie jest wiedzą, ale ufnością i dla tego też, kiedy Kalwin i Zwingli, w stosunku do Pisma Ś-go, w rozwijaniu prawd biblijnych, są najzupełniej subjektywnemi, Luter poddaje swoją osobę, swój rozum, pod posłuszeństwo słowa Pisma i nie chce innej nauki, jak biblijnej, innego Boga, jak objawionego w Piśmie Ś. innego zbawienia, jak tego, które w-skazuje Bibli-ja. Dla tego też, wydobywszy .się z więzów teoiogij scholastycznej, przeće-wszystkiem przełożył Bibliją^na język ludu, wszystkie obrzędy religijne zalecił by dopełniane były w języku narodowym, i napisawszy Mały swój katechizm, oraz zająwszy się pilnie urządzeniem szkół ludowych, wykazał, że wiara jest sprawą ogółu, że i prostaczkowie troszczyć się winni, tak dobrze jak teolodzy, o zbawienie duszy, Wprawdzie i Kalwin, podążał do tego samego, jako reformator, lecz oparłszy się w kościele na reformie form kościelnych, w dalszym rozwnju, usiłował wpłynąć i na zmianę form życia społecznego i dla tego reforma kościelna w Genewie przybiera charakter polityczny. Reforma kościoła, podjęta przez Lutra, przeprowadzana była piórem i żyw^rem słow^rem. Luter, reformując, nigdzie nie ucieka się do środków światowych, nie szuka pomccy możnych, w sprawach sumienia chce, aby wnlczono jedynie bronią duehow^rą, a postawiwszy jako zasadę, iż przez chrzest jesteśmy narodem kapłańskim, opiera się na powszechnem kapłaństwie chrześcijan i ztąd wyprowadza wniosek, że ksiądz, nie jest pośrednikiem między ludźmi a Bogiem, gdyż pośrednik jest jeden, Chrystus, ale jako ksiądz, powołany przez lud kapłański do posługiwania bożego, jest szafarzem tajemnic bożych, Na zasadzie powszechnego kapłaństwa i Biblij, podobnie jak i Kalwin, odrzuca zwierzchnictwo papieża, jako widomego namiestnika Chrystusa. Tym sposobem, Luter usunął hierarchije a reformacyja, wszystkich ochrzczonych, nic samych księży tylko w^rezwała do udziału w pieczołowaniu spraw^r kościoła. Ze dokonywają ca się reforma, obudziła namiętności z których wyrosły błędy i krwawe gwałty, jak to widzimy w Anabaptyzmie i zbrojnym buncie chłopów, nie reformacyja była tego winą lub przyczyną, lecz ówczesny ustrój społeczny. Sprawa cała, zamiast przed szranki soboru, jak tego żądał Luter, wytoczyła się przed sejmy i cesarza. Zwolennicy reformy w Niemczech, zagrożeni w politycznych swych sprawach, widząc iż Luter został wezwany na sejm wonnacki i edyktem tegoż sejmu z dnia 8 Maja 1621 wyjęty z pod prawa, że cesarz Karol V daje ucha legatowi papiezkiemu, zawarli związek w Torgawie w Lutym 1526 r. i na sejmie w Spirze (1529) zaprotestowawszy, przeciw^ uchwale sejmowej, zkąd nazwa protestantów, złożyli na sejmie w Augsburgu, dnia 25 Czerwca 1530 roku, wyznania swej wiary, (Conf essio azigustona 21 Articuli fidei praecipui et 7