page0046

40    —

się samobójstwa ^x), a co dziwniejsza, pośród tych, dla których życie powinnoby najwięcej mieć powabu, pośród młodzieży.

Niebezpieczniejsze też może niż samo szerzenie się występku, które częstokroć zależy od wielu zewnętrznych, przemijających czynników, jest jego—że tak powiemy—zagłębianie się, coraz wcześniejsze, coraz w młodszym wieku, obudzone skłonności do występku; z drugiej zaś strony, coraz mocniejsze utrwalanie się tego ostatniego, w osobnikach moralną zarazą dotkniętych. Wzrost przestępców małoletnich, z drugiej zaś strony — recydywistów kryminalnych, t. j. ponownie za przestępstwo karanych, to sąfakta, które powszechnie regestruje w dzisiejszych czasach statystyka kryminalna.

Mając w innem miejscu mówić o stanie moralmm wzrastających pokoleń, poprzestajemy tu na kilku ogólniejszych rysach co do pierwszego z poprzednio zaznaczonych faktów.

Przywodzimy tu najprzód Niemcy, jako kraj, do którego w naszych czasach najczęściej odwołują się jako wzorowego pod względem edukacyi publicznej a w szczególności pod względem oświaty ludowej, która zdaniem wielu ma być podstawą jak pomyślności publicznej w ogóle, tak w szczególności, stanu moralnego. „Bakałarze pruscy" którzy mieli zwyciężyć Francuzów pod Sedanem", niekoniecznie, we własnym kraju tak gładko uwinęli się z występkiem, jat pokazują wyż przytoczono cyfry wzrostu przestępców' od czasu zwłaszcza ogłoszenia Cesarstwa Niemieckiego i także, niby w interebie oświaty prowadzonej walki z duchowieństwem (culturkainpf). Co jednak zwrócić może sunku miliona mieszkańców Wykazało się ubłąkauych r. 1856 : 594, r. 1857: 608, r. 1858 : 609, r. 1859 : 611, r. 1860 : 649, r. 1861 : 686, r. 1862 : 703, r. 1863 : 754 (G. E. Y. S c)inevogt. „Yerlag over den Staat der Gestich. ten voor Krankzinnigen*⁴. Gravenhage 1865). W Bawaryi liczono r. 1857— 67 średnio rocznie 1353 obłąkanych, r. 1868 : 1820, r. 1869 : 1891 (C. f. Majer. „Generalbericht tiber die Sanitatsvenvaltung in K. Bayern“. Muncli 1872. Bd. VII, s. 140;. W Prusach roku 1832 liczono 12028 obłąkanych ('obliczenie niepewne) r. 1852 : 16200, podług innego obliczenia na podstawie danych z prowincji Szlązkiej, tylko 11517, w roku 1876 (obliczenie dokładne) wykazało &ię 18761, roku 1877 już 20115 (Zeitschr, d. Preus. Stat Bur. 1879).

') O wzroście samobójstwa będzie powiedziane niżej rozd. VII.

http://rcin.oig pl