page0202

198

Na ten okres przypadają także pierwsze spostrzeżenia elektrolityczne, zrobione w pierwszej połowie 1800 r. przez Ant. Carlisle’a (1768—1840) i Nicholsona (1753 — 1815), a przedtem przez Dra Asha w Oksfordzie 1795 r. Carlisle i Nicholson zauważyli, że się wydobywają bańki wodoru z kropel wody, znajdujących się na najwyższej płycie stosu Volty, z chwilą zanurzenia w wodzie drutu przewodzącego z najniższej płyty w stosie. Zauważyli oni nadto, że w chwili, kiedy przebiega prąd elektryczny po drucie platynowym, zanurzonym w wodzie, następuje rozkład wody na tlen i wodor. W r. 1800 rozłożył J. W. Ritter (1776—1810) amoniak przy pomocy prądu ze stosu Volty o 64 parach płytek, a nie długo potem uzyskał on miedź z witryolu miedzi. Dalsze próby w tym kierunku robili Gau-therot (1753—1803), Davy i Berzelius.

W r. 1820 wykazał prof. fizyki w Kopenhadze, Oersted (-f- 1851), że igła magnetyczna odchyla się pod wpływem prądu elektrycznego i swe uwagi nad tym faktem ogłosił w artykuliku: Experimenta circa effectum confiictus electrici in acum magneticam (21/7 1820). Pod wyrazem ^confiictus electricus« Oersted rozumiał wpływ prądu elektrycznego na zjawiska elektryczne nie tylko w przewodniku, ale i na około niego; ów »conflictus« ma obiegać drogę kołową po obwodzie kół, których środki leżą na przewodniku, przez który prąd przebiega. Na podstawie takiego założenia Oersted przewidywał, że ciepło i światło dadzą się sprowadzić do objawów podobnych, a ruch kołowy owego »conflictus« może się przyczynić do wyjaśnienia polaryzacyi światła.

Z uwag Oersteda skorzystał Ampere (1775—1836) w swej teoryi elektrodynamiki i elektromagnetyzmu. Ponieważ przy łamaniu sztabki namagnesowanej tyle się otrzymuje ciał namagnesowanych, na ile części sztabkę połamano i każda cząstka posiada biegun swój południowy i północny równie silny, jak poprzednio, więc Ampere wpadł na domysł, że magnetyzm całej sztabki pochodzi stąd, iż sztabka składa się z mnóstwa maleńkich magnesów molekularnych. Istnienie tych magnesów objaśniał on drobnymi prądami, okrążającymi kołowo każdą cząsteczkę. W tymże czasie (^⁶ 1820) zauważył Schweigger (j- 1857), iż odchylanie igły przez prąd elektryczny staje się znaczniejsze, jeżeli prąd zamiast przebiegać po jednym drucie,

http://rcin.org.pl