page0213

209

W ten sposób zamiast typów wprowadzono do chemii wartościowość pierwiastków, a przy jej pomocy wyjaśniono znaczną liczbę związków izomerycznych tłomacząc ich własności odmienne różnicą w ugrupowaniu i nasyceniu się atomow. Jednak nie wszystkie izomeryczne ciała dały się wytłomaczyć zapomocą wartościowości pierwiastków i układu ich atomów w związkach. Wtedy to wpadli Le Bel i Van’t Hoff na pomysł, iżby izomeryę ciał wyjaśnić przez uwzględnienie przestrzenności układu atomów w związku się znajdujących¹). »Ugrupowa-nie przestrzeniowe, pisze prof. Marchlewski, związków najprostszych węgla, np. metanu, wyobraża sobie Van’t Hoff w ten sposób, że 4 atomy wodoru znajdują się w jednakowych odstępach od atomu węgla w położeniu symetrycznem. Figura geometryczna, powstająca przez połączenie liniami punktów, wyobrażających atomy wodoru, będzie tetraeder symetryczny. Podobną też figurę geometryczną otrzymamy dla każdego innego połączenia węgla z 4 jednakowymi atomami albo grupami atomowemi, z tą tylko różnicą, że jeżeli zgodzimy się wyobrazić sobie siłę przyciągania atomu wodoru przez atom węgla długością, przypuśćmy 10 mm., to przyciąganie pomiędzy innym elementarnym atomem a węglem wyrażać się będzie przez długość większą lub mniejszą, czyli że otrzymany tetraeder różnić się będzie od pierwszego rozmiarami Odmiennie będzie przedstawiać się rzecz w przypadku, gdy z węglem połączone są 4 różne atomy lub grupy atomowe. Przyciągać się one będą przez atom węgla niejednakowo, i chcąc wyrazić tę okoliczność graficznie, zrobimy odstępy tych atomów od węgla niejednakowe, a stereometryczna, otrzymana figura przedstawiać będzie tetraeder nieregularny. Z tego wypływa, że cząsteczce, zawierającej węgiel połączony z 4 różnymi atomami lub grupami atomowemi, odpowiadają zawsze 2 konfiguracye, które reprezentować będą budowę przestrzeniową dwóch cząsteczek, zawierających te same atomy, i w jednakowy sposób połączone, które jednak w znaczeniu powyższem geometrycznem nie będą zbudowane w sposób identyczny, a więc będą należeć do 2 różnych ciał« *). Z jednej strony można przedstawić stereochemi-

*) Por. Dr. Walther Nernst dz. w. prz. str. 300 nastp.

*) Por. Z filozofii nauk przyrodniczych (Odczyt prof. L. Machlew-X. Gabryl: Filozofia przyrody.    14

http://rcin.org.pl