page0215

205

nad niemi, mimo nieufności, którą we mnie wzbudzają.

Ale zdaje mi się być kwestyą sporną funkcya, jaką Bergson zmuszony jest przypisać nerwom czuciowym. Dla niego nieścisłem jest orzeczenie, że pobudzenie nerwu czuciowego wywołuje wrażenie; jest to złe orzeczenie, bo wszelki nerw, nawet czuciowy ma być nerwem ruchowym; przenosi on wstrząśnienie, które przeszedłszy przez komutator centralny rozlewa sie w końcu po mięśniach. Ale skąd wówczas pochodzi, że zdaję się doświadczać wrażenia, gdy ktoś dotknie mego nerwu czuciowego? Skąd pochodzi, że ucisk nerwu w okolicy łokcia sprawia mi uczucie, jakby chodzenia mrówek po ręku? Zkąd pochodzi, że uderzenie na gałkę oczną daje mi przelotne wrażenie światła? Trzeba przeczytać kartkę, na której Bergson usiłuje walczyć z tern co wydaje mi się oczywistością faktów. »Jeśli, z tej lub innej przyczyny, mówi on, pobudzenie już nie przechodzi, byłoby dziwnem, żeby odpowiednie postrzeganie miało jeszcze mieć miejsce, bo to postrzeganie postawiłoby wtedy ciało nasze w związku z punktami przestrzeni, nie wzywającymi go więcej bezpośrednio do czynienia wyboru. Wytnijcie nerw wzrokowy zwierzęcia; wstrząśnienie wyszłe z punktu świetlnego nie przeniesie się już do mózgu, i stamtąd do nerwów ruchowych, nić łącząca przedmiot zewnętrzny z mechanizmami ruchowymi zwierzęcia i obejmująca nerw optyczny jest już zerwana; postrzeganie wzrokowe stało się bezsilnem, i z bezsilności składa się właś-

http://rcin.org.pl