page0216

206

Różnicę między duszą ludzką i zwierzęcą Frohscbammer , który się najgruntowniej nad tą kwestyą zastanawiał, tak określa: „Dusza ludzka — mówi — jest osobną dla siebie jednostką, samoistną, samodzielną, od innych niezależną, która sobą i swemi siłami swobodnie rozporządzać może (w myśleniu, poznawania itd.); — przeciwnie dusza zwierzęca jest częścią innej całości, którą przenika, owłada i w niej za wrażeniami idzie^u. Tenże filozof zdanie swoje dalej tak wyjaśnia, że duch ludzki jest czemś istotnem, osobną istotą z własną swą siłą, której wyrazem są prawa myślenia, kategorye. idee; — dusza zaś zwierzęca jest i zostanie wnętrzną i zewnętrzną swą naturą, cząstką całości natury, bo nie posiada możebności uogólniania i idealizowania i przeto nie staje się całością w sobie zawartą, jak duch ludzki.

Między zwierzęciem a człowiekiem leży więc nie przybyła przepaść, bo ich dusze swoją istotą od siebie się różnią.

Dusza ludzka jest istotą dla siebie osobno istniejącą, dusza zwierzęca formą czyli energią ma-teryalnego ciała, siłą, która do swojej działalności potrzebuje przedmiotu, w którym cała się przejawia. Ponieważ w zwierzęciu niespostrzegaray niczego, coby wykazywało umysłową, duchową samodzielność; jasną więc jest rzeczą, że jest tylko duszą należącą do ziemi i po za nią żadnego przeznaczenia nie ma. Jak ponad ziemię, ponad zmysłowość nie może mieć .poglądów, tak ponad nią podnieść się nie może

http://rcin.org.pl