page0225

215

WROŃSKIEGO ŻYCIE I PRACE.

płynu rozkłada na dwie siły: P i P\ Q i Q', R i R'\ z nich składowe P‘, Q',R' maja sprawiać ruch cieczy i ulegać prawu najmniejszego działania.

Z takiego uważania wynikają związki •

0 = FF+ QQ + ER,

$(P) = &P, %(Q) = *Q, $ (£) = $»,

gdzie przemienności odnoszą się do przejścia od punktu x, y, z do punktu x + &r, y + Sy, z + óz Przemienności ta czynią zadość równaniu:

0 = P$x + Q$y 4- Rbz.

Z równań powyższych otrzymuje związki:

o = [(<?)-«'] x- [(P)-i*] Y,

0 = [ (ił)—i?] X — i (i*) - P']Z, 0 = [(B)-R] Y-[(Q)-<r]Z,

(T)	+ Q' i	(KQ)'	) + * 1	4(iJ) >, csr/
ft?)	+ Q 1	fW) ^ ^ b >	) + x\
fi?)	+ Q'	(HQy Y Sz ,	) + i?	(HB)\

gdzie

Wyrażeniem „siły poruszającej“ F' jest

F< - \f[Pj PTIQ) (f C (B) R .

Pozostałych równań, podanych w „Prolegomenach", nie wyprowadza.

⁴) Musielibyśmy streścić tu historyę całej niemal filozofii, aby wykazać, że pogląd zasadniczy filozofii Wrońskiego przedstawiał się pod rozmaitemi postaciami w umysłach rożnych myślicieli; musielibyśmy dotknąć trudnej , wciąż wznawianej i nierozwikłanej sprawy stosunku filozofii, wiedzy i wiary. Zadanie to przekracza i siły i zamiary nasze. Staramy się tylko streszczać zasadnicze poglądy Wrońskiego, pozwalając sobie gdzieniegdzie zwracać uwagę na analogie i związki tych poglądów z poglądami innych myślicieli. Tu pragniemy kilku słowami dotknąć pewnej analogii między filozofią Wrońskiego a »Pierwszemi zasadami* Spencera. Filozof angielski jest również, jak wiadomo, wielkim systematykiem wiedzy ludzkiej, jakkolwiek umysłem i metodą różni się wielce od Wrońskiego. W części pierwszej »Zasad« p. t. »Niepoznawalne«, stara się Spencer okazać względność wszelkiego poznania i po rozbiorze ostatecznych pojęć nauki i religii dochodzi do następującego wniosku*): „W samem twierdzeniu, że wszelkie nasze poznanie właściwe jest wzglednem, tkwi domyślne twierdzenie inne, że istnieje coś bezwzględnego. Przypuszczenie to odzywa sie na każdym kroku, gdy rozwijamy doktrynę względności. Z samej konieczności myślenia względnego wynika, że względność sama da się pojąć nie inaczej, jak tylko z uwzględnieniem jakiejś rzeczywistej bezwzględności. Zanim rzeczywista bezwzględność, czyli absolut, ukazała się jako nieuniknione wymaganie myśli, sama już względność staje się absolutem, doprowadzając nas w ten sposób do sprzeczności. Niemożebnom jest dla nas wygnać ze

*) Przekład A K. Potockiego. Pozwalamy sobie ua pewne nieznaczne skrócenia w tekście.

http://rcin.org.pl