page0267

263

substancyalnej, obejmującej materyę wszystkich atomów, w skład ciała złożonego wchodzących. Stopień zmiany w pierwiastkach zależy od stopnia powinowactwa chemicznego, oo do którego istnieje wielka rozmaitość między pierwiastkami. Niekiedy bowiem wystarcza tylko zbliżyć do siebie dwa pierwiastki różnorodne, a natychmiast rozpoczyna się ich reakcya wzajemna; niekiedy znów trzeba je niejako zmuszać do reakcyi przez zmianę stanów^r ich wewnętrznych już to zapomocą ciepła, już też zapomocą elektryczności. Forma substancyalna, która się zjawia jako skutek reakcyi pierwiastków i zmian dokonanych w ich materyi odpowiednio do stopnia reakcyi chemicznej albo różnić się będzie całkowicie od form substancyalnych w pierwiastkach składowych ciała chemicznie utwmrzonego, albo będzie je przypominała w większym lub mniejszym stopniu. Ta okoliczność powinna być w-skazówką, jak sobie należy tłoma-czyć przywrócenie form substancyalnych w pierwiastkach składowych z chwilą, kiedy wskutek analizy następuje rozkład ciała na jego części składowe.

Mianowicie istnieją dwie opinie, dyametralnie przeciwme, co do sposobu przebywania części składowych (atomów) w ciele chemicznie złożonem. Jedna utrzymuje, że atomy pozostają w^r ciele złożonem formalnie, czyli ze swemi własnościami spe-cyficznemi, nieco tylko zmodyfikowanemi; druga znów opinia przyjmuje zmianę w materyi atomów tak daleko się posuwającą, iż formy ich substancyalne nie pozostają według postaci swej, jaką mają przed utwmrzeniem ciała złożonego chemicznie.

Opinia I. W wiekach średnich bronili tej opim Avicenna, Averroes, św. Albert W., Aureolus, Toletus, De Lugo; z pośród neoscholastyków dzisiejszych popierają ;ą Palmieri, Pesch Til-mann, Haan, Domet de Yorges *), Reinstadler²), Hertling³), Bauem-ker⁴). Lecz przedewszystkiem atomiści dzisiejsi poczytują tę opinię za jedynie możliwą przy wyjaśnieniu faktów, związanych z elektrolizą ciał chemicznie złożonych. Teorya struktury dro-

’) Por. Annales de philosophie chrćtienne. Faris 1898—1899, t. 39, str. 462 nastp.

*) Reinstadler: Elementa philos. scholast. str. 376.

*) Hertling: Anima ut forma corporis. str. 87.

⁴) Bauemker Problem der Materie j. w. str. 252 nastp.

http://rcin.org.pl