page0328

320

Rossyja

licach Petersburga, Moskwy i niektórych gub. Litewskich. Malachit, jaspis, topaz i inne kamienie kolorowe na Uralu i w górach Nerczyńskich: marmur w Finlandyi, w gubernii Ołonieckiej i w Krymie; glina porcelanowa w^r gub. Czernihowskiej i Wołyńskiej; gips i kamień wapienny w wielu miejscowościach. Płody królestwa kopalnego przynoszą dochodu w ogóle około 50 mili-jonów rsr. (z tych połowa prawie, na złoto przypada). Przemyśl fabryczny i rękodzielniczy skupia się głównie w miastach stołecznych, w gubernijach środkowych, w górniczych okręgach Uralskich i po części w Polsce, w gubernijach Nadbałtyckich i w Finlandyi południowej. W Rossyi środkowej przemysł fabryczny kwitnie głównie w gubernii Moskiewskiej, Włodzimirskiej i Niższo-nowogrodzkiej; trudnią się nim także w znacznej liczbie mieszkańcy gubernij Tulskiej, Kaługskiej, Riazańskiej, Twerskiej, Jarosławskiej i Kostromskiej. Tu oprócz obszernych fabryk i zakładów, znajduje się wiele drobnych zakładów domowych, w których mieszkańcy sielscy, w czasie wolnym od robót w polu, trudnią się wyrobem różnych tkanin i narzędzi metalowych; w wielu osadach cała ludność składa się z tkaczów, garbarzów, białoskórników, lub też z nożowników, stolarzy, szewców i t. d. Wszystkich fabryk i zakładów w Rossyi liczy się około 10,000, których produkcyję oceniają na 500 milijonów rsr. Z tych najważniejsze 1) fabryki lniane i pieńkowe (produkujące za summę około 100 milijonów rsr.). 2) fabryki bawełniane (produkują za 60 milijonów rsr), 3) fabryki papieru (najlepsze w Petersburgu, Moskwie i Kałudze). 4) fabryki cukru (produkują za summę około 20 milijonów rsr.); rafl-neryje cukru kolonijalnego w Petersburgu i Rydze; fabryki cukru burakowego leżą głównie w pasie czarnoziemnym (największe w gubernii Kijowskiej i Podolskiej). 5) fabryki tytoniuitabaki (produkują za20 milijonów rsr.) w Petersburgu, Moskwie, Rydze, Abo, Odessie i Nieżynie (w gubernii Czernihowskiej). 6) Gorzelnie (w gubernijach zachodnich, czarnoziemnych i wschodnich) produkują za 50 milijonów rsr. 7) fabryki skór (produkują za 96 milijonów rsr.); skóry juchtowe wyrabiają się w powiecie Ostaszkowskim i Mu-romskim; safijany w Moskwie, Kazaniu i Torżku; prócz tego, fabryki skór znajdują sic w Petersburgu, Arzamasie, Kungurze, Rołchowie i t. d. 8) Łoju w-ytapia się rocznie około 8 milijonów pudów (z tych połowra idzie za granicę) 9) fabryki sukna (produkują za 50 milijonów rsr.; najlepsze w gub. Moskiew-; skiej, Petersburgskiej, Liflandzkiej, Czernihowskiej, Wołyńskiej, Grodzieńskiej i w królestwie Polskiem; 10) Materyje jedwabne wyrabiają się głównie w gubernii Moskiewskiej, nadto w Petersburgu, w Polsce i w kraju Zakaukazkim (za summę około 15 milijonów rsr.). 11) fabryki metalowe (produkują za 65 milijonów rsr.), głównie na Uralu, w Finlandyi i w Polsce południowej; prócz tego w gub. Niższonowogrodzkiej (sioło Pawłowo i Wormsa), Riazańskiej i w mieście Tulę; fabryki machin w Petersburgu, Moskwie, Rydze, Warszawie, w Niższym Nowogrodzie i w gub. Włodzimirskiej (Malcowa). Wyroby w lepszym gatunku stalowe, bronzowe, srebrne, platerowane i t. d. w Petersburgu, Moskwie i Warszawie. 12) fabryki porcelany i fajansu istnieją podobnież w stolicach lub w bliskości tychże (sioło Gżełskie w gub. Moskiewskiej). 13) fabryki szklą i kryształu najznaczniejsze, cesarska w Petersburgu i Mal-cowych (w gub. Orłowskie] i dwie w gubernii Włodzimirskiej). Kommunika-cyje. Drogi żelazne idą: 1) z Petersburga do Moskwy, Warszawy, a ztąd do granicy austryjackiej i pruskiej; odnogi petersburskiej kolei sięgają Połocka, Ejdkunen i Wierzbołowa. 2) z Moskwy do Kołomny, Sergijewskiego posadu i Niższego Now^rogrodu. 3) z Odessy do Rałty. Długość dróg żelaznych wy-