page0365

361

u niektórych mchów, ramienic (Chara crinita), u Antennariów, Andremilla, ze świata zwierzęcego u wielu wrotków (Rotato-ria), stawonogów (Arthropoda), jako to: mszyc (Aphidae), dafnii czyli pcheł wodnych (Daphnidae), motyli, pszczół (Apidae), u niektórych skorupiaków i t. d. Po doświadczeniach Ticho-mirowa (1886), braci Hertwigów, Morgana, Loeba, Wilsona, Mathewsa, Kaz. Kostaneckiego, Boveri’ego, Delage’a, Giarda, Schtlckeringa i wielu innych weszło w zwyczaj odróżniać par-tenogenezę naturalną od sztucznej. Partenogeneza naturalna istnieje u niektórych gatunków jako zwykła droga rozrodu, w niektórych znów razach jest ona fakultatywna. Tak n. p. mszyce, żyjące gromadnie na liściach drzew, rozmnażają się partenogenetycznie, produkując jajka, które po rozwinięciu się dają znów tylko samiczki. Dzieje się to jednak póty tylko, póki mszyce znajdują warunki dogodne swego rozwoju. Kiedy atoli np. wyniesie się roślinę cieplarnianą na wolne powietrze i chłodniejsze, wówczas pokolenie ostatnie samic wydaje jajka, z których wylęgają się osobniki męskie i żeńskie, rozmnażające się sposobem płciowym. Cecha charakterystyczna podziału parte-nogenetycznego zasadza się według badań Brauera, A. Weis-manna, Blochmanna, Ishikavy, Lauterborna, Lenssena, Wolte-recka, O. Hertwitga, Viguiera itd. na tern, że w jajku, przezna-czonem do partenogenezy, tworzy się tylko jedno ciałko kierunkowe, a stąd niema redukcyi chromosomów, natomiast w jajku zapłodnionem istnieją dwa takie ciałka. W niektórych jednak wypadkach tworzą się dwa ciałka kierunkowe, wszelako drugie ciałko nie jest rozwinięte tak silnie, jak pierwsze, a do tego pozostaje ono w jajku i zlewa się następnie z jego jądrem, a tylko u niektórych gatunków ós (Rhodites) zdarzają się dwa, równo silnie rozwinięte ciałka kierunkowe, z których żadne nie zlewa się z jądrem jajka¹). Wogóle partenogeneza zawiera w sobie wiele jeszcze punktów, wymagających lepszego wyświetlenia.

Co do partenogenezy sztucznej Tichomirow (1886) zauwa-

*) Por. P e t r un ke w i ts ch : Die Richtungskórper und ihr Sohicksal im befruchteten und unbefruchteten Bienenei. Zool. Jahrbiicher. Abteil. fur Anatom, und Ontog. XIV 1901; por. także Biolog. Zentralbl. 1904 Nr. 3, str. 104—112.

http://rcin.org.pl