page0327

323

cznych. Materya uorganizowana jest podług niego zbudowana ze substancyi chemicznej, zwanej plastyną, która jest tylko mieszaniną rozmaitych ciał białkowatych; pomiędzy cząsteczkami albumin krążą i uderzają o siebie cząsteczki innych substancyi, jak O, C0₂, H, Ph, S itd. Ruchy plastyny, która chciwie wchłania wodę, mają na celu regulować ilość wody w protoplazmie, kształt zaś plastyny oraz rodzaje jej przemian zawisły wyłącznie od gatunku i ruchów drobin, które weszły w jej składowe więc cząstki plastyny, czyli protoplasty są w ścisłem znaczeniu: autoplastami. Podobne idee znaleźć można w pismach Cheyreura¹), Geddesa²), Gautiera³) oraz A. J. Danilewskiego⁴).

Odkąd W. Ostwald ⁵) rzucił myśl, aby lizyologia w mierze znaczniejszej, aniżeli to dotąd czyniła, stosowała chemię fizykalną w celu wyjaśnienia procesów życiowych, poczęto zwracać uwagę baczniejszą na znaczenie katalizy w zjawiskach protoplazmie właściwych. Co do samej katalizy, przypominamy, że już Berzelius zauważył był w r. 1810, iż niektóre ciała samą swą obecnością powodują rozkład lub połączenia w ciałach je otaczających, same nie doznając zmiany. Tak np. kwas siarkowy powoduje tylko przez swą obecność, a nie wskutek powinowactwa chemicznego, przemianę skrobii w cukier. Ten objaw nazwał Berzelius: katalyzą, a ciała, które to zjawisko wywołują, katalyzatorami. Okazało się później, iż zjawisko katalizy jest w przyrodzie bardzo rozpowszechnione, i że jedna z form katalizy, mianowicie rozkład ciała wskutek działania fermentów na mego, odgrywa wielką rolę w życiu organizmów. W szczególności enzymy posiadają własność, że stosunkowo nawet nieznaczne ich ilości wywołują w substancyach organi-

Chevreul: Considćrations gónćrales sur 1’analyse organiąue et ses applications. Paris 1824.

²)    Geddes: Theory of growth, reproduction, sex and heredity. Pro-ceed.' of Roy. Soc. Edinb. 1886.

³) A. Gautier: Du mócanisme des ótres vivants. Hormnage a M. Chevreul Paris 1886; La nutrition de la cellule. Confer. de chimie biol. Revue scientif. 1894, str. 513 -521.

⁴)    A. J. Danilewski: La substance fondamentale du Protoplasma et ses modifications par la vie. Communic. faite au congrbs de medóc. de Romę 1894. (Presse módic. 17 nast.).

⁵)    Por. Zeitschrift fur physikal. Chemie. Bd. XXIII, 1897, str. 708.

http://rcin.org.pl

21*