page0393

Aleksandra Cieślikowa

NAZWY WŁASNE W PRZEKŁADZIE LITERACKIM

Nazwy własne w tekście literackim są przez autora wybrane spośród nazw używanych albo są przez niego stworzone. Na decyzję o postaci nazwy wpływa rodzaj tekstu, kształtowany przez wiele czynników, m.in. intelekt twórcy, prąd literacki, gatunek dzieła. Nazwy własne są częścią tekstu i muszą pozostawać z nim w zgodzie. Podobne decyzje, jak autor dzieła oryginalnego, powinien podejmować tłumacz, aby zachować spójność nazw z tekstem.

Nazwy własne są wynikiem specyficznego splotu tradycji i kultury, mają często charakter symboli i funkcję przekazywania dawnych wartości. Inne trudności, zarówno w odniesieniu do tekstu, jak i nazw własnych, napotka tłumacz przekładający z języków pokrewnych, inne — w obrębie różnych rodzin językowych. Inaczej porusza się tłumacz w obrębie kultur pokrewnych, inaczej zaś — na styku różnych kultur.

Tłumacz może nazwy oryginału cytować albo wybierać, ale z innego zbioru niż autor tłumaczonego dzieła; może także tworzyć je używając odpowiedników semantycznych i środków słowotwórczych języka przekładu. Tłumacza obowiązuje więc nie tylko znajomość języka, z którego przekłada, ale i wyczucie systemu onomastycznego obydwu języków.

Dobór określonej nazwy, tzw. autentycznej, jest wynikiem onoma-stycznej kompetencji tłumacza (wiadomo, że poi. Wisła to niem. Weichsel, Rzym — Rom, Polska — Polen, Hiszpania — Spanien, Konstanty — Konstantin, por. „Ich Konstantin, Sohn des Konstantin, genannt in Spanien Meister Ildefons" — wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Noctes aninenses" III; Dedecius 1989). Nazwy mniejszych

389