page0367

Czesław Kosyl

NAZWY WŁASNE W LITERATURZE PIĘKNEJ

Wprowadzenie. Nurt realistyczny. Nurt ekspresjonistyczny. Nurt konwencjonalny. Nurt etymologiczny. Nurt semantyczny. Nurt groteskowo-ludyczny. Nurt fantastyczno-baś-niowy. Nurt pseudoonomastyczny. Uwagi końcowe

WPROWADZENIE

Nazwy własne w dziele literackim tworzą zbiór zamknięty, policzalny i niezmienny; może je zmienić tylko autor, opracowując inny wariant tekstu. O specyfice tego zbioru, który może być jednorodny lub zróżnicowany stylistycznie, decydują różne czynniki, przede wszystkim zaś okres literacki, gatunek literacki, adresat utworu (czytelnik dorosły lub dziecięcy), tematyka utworu lub realizowany w nim typ fikcji literackiej.

Nazwy takie są przedmiotem badań działu onomastyki zwanego onomastyką stylistyczną lub literacką. Dział ten, sytuujący się na pograniczu językoznawstwa i literaturoznawstwa, rozwija się w Polsce od kilkudziesięciu lat. Pierwszą obszerną pracą z tego zakresu jest artykuł S. Reczka (1953) poświęcony nazwom własnym bohaterów komedii oświeceniowej. Z ostatnich publikacji na szczególną uwagę zasługuje zbiorowa publikacja „Onomastyka literacka" pod red. M. Biolik (1993). Większość opracowań dotyczy nazewnictwa wybranych pisarzy (np. Bieńkowska 1983, Gawor 1965-1966, Kęsikowa 1985, Kosyl 1992, Sarnowska 1977, Szewczyk 1993) lub dzieł literackich (np. Galasińska 1991, Nowotna-Szybistowa 1969-1970, Rudnicka-Fira 1981, Siwiec 1995), rzadziej gatunków literackich (np. Samowska-Giefing 1984, Kosyl 1991), prądu literackiego (Grzeszczuk 1966) lub konkretnych nazw (np. Ta-

363