page0405

401

zoologi i anatomii porównawczej w Bazylei, Rutimeyer, zwrócił uwagę baczniejszą na podobieństwo nadzwyczajne owych zarodków, i doszedł w rezultacie, iż Haeckel poprostu użył tej samej kliszy dla wszystkich zarodków '). W krotce potem prof. anatomii w Lipsku, His²), wystąpił wprost z oskarżeniem pu-blicznem, niezaszczytnem dla naukowości Ilaeckla, mianowicie, że dopuścił się on fałszu rozmyślnego przedstawiając zarodki gatunków różnych jako identyczne. Haeckel w swej odpowiedzi zrzucił winę tego »nieporozumienia« na złe odbicie rycin, oraz na cele »dydaktyczne« względem swych czytelników! Dalsze razy spadały na Haeckla ze strony prof. zoologii i anatomii porów. Karola Sempera (f 1893), anatoma Th. L. W. von Bischoffa, Lieberkiihna, a nawet Karol Yogt, powodowany miłością prawdy ³), oświadczył, że ten dogmat Haeckla (jego prawo biogenetyczne) nie da się utrzymać.

Kiedy zaś wskutek prac sumiennych Hisa, Wiganda, Nae-geli’ego, Ericha Schwartza, Hamanna, J. Rankego i innych twierdzenia Haeckla jedne po drugich okazywały się dowolnemi a nieraz wprost fałszywemi, wówczas Haeckel, miasto się przyznać do winy, iż chciał nagiąć fakta do swej tezy, i że dla takich celów dydaktycznych rozmijał się świadomie z prawdą, wolał oskarżyć przyrodę o fałszowanie faktów i zarzucić jej, iż pragnie ona otrzymać co prędzej osobniki wykończone, i dlatego pomija oraz przeistacza formy historycznego przeobrażania się typów. Aby to wykazać, uciekł się Haeckel do środka, który się nieraz już okazał bardzo pomocnym: ukuł dwa wyrazy greckie: palingeneza i caenogeneza. Palingeneza ma obejmować zjawiska, odnoszące się do formy dawniejszej pnia; zjawiska te powinny na mocy dziedziczności przechodzić zupełnie wiernie na osobnika; caenogeneza (od •/.atvóę — nowy, i YŚvsaSac = stawać się) zaś obejmuje wszystkie fakta, zdarzające

*) W Archiv fur Anthropologie. Bd. 8. 1868, str. 300.

²) Hi a: Unsere Kbrperforin und das physiologische Problem ihrer Entstehung Leipzig 1875.

^s) Por. Revue scientificjue 1886, str. 485. Słusznie też Dr Em. Radl podnosi ten zarzut, iż gdyby z form ontogenetycznych można było wyrokować o formach filogenetycznych, to równem prawem możnaby pokusić się o rekonstrukcję zaginionych manuskryptów w starożytności li tylko na podstawie obecnego studyum filologii. Por Geschichte der biologischen Theorien j. w., t. II, str. 287.

X. Gabryl: Filozofia przyrody.    26

http://rcin.org.pl