page0034

24

psucie się ciała, zwycięstwo sił materyi nad for-maeyą organiczną. „Życie, mówi Cuvier, inaczej działa aniżeli powinowactwo materyi; nie może więc być produktem materyi.**¹)

„Ciało żyje, powiada Flourens, nie dlatego, że siły fizyczno-chemiczne są czynne, ale odwrotnie, one są czynne dlatego, że ono żyje. Nie materya żyje, ale pewna siła żyje w materyi, porusza nią i nieustannie ją odnawia**.²)

Jeżeli więc istnienia najprostszej rośliny nie można wytłumaczyć bez pierwiastka żywotnego, bez duszy w naj.szerszem tego słowa znaczeniu cóż powiemy o życiu zwierzęcem, a szczególnie

0    życiu człowieka?

Człowiek, jak zwierzę, słyszy, widzi przedmioty zewnętrzne. Skąd pochodzi ta władza postrzegania zmysłowego?

Mówią, że pochodzi od nerwów, bo nerwy są organem sensacyi. Prawda, są narzędziem, ale nie podmiotem sensacyi. Podmiot czuje

1    pojmuje przez się, a dowód na to jest jasny. System bowiem nerwowy jest tylko mate-ryą; jako taki, jest złożony, rozciągły, nie jest istotą jedną, ale mnóstwem istot; lecz istota która czuje, a tem bardziej istota, która myśli i chce, jest jedną, co w toku naszego rozumowania dokładniej wyjaśnimy.

Psychiczne więc zjawiska życia dowodzą istnienia odrębnego od materyi pierwiastka; bo

*) Le yegne animal str. 17.

²) De la vie et de P intelligence.

http://rcin.org.pl