page0441

437

i z punktu widzenia filozoficznego, i pod względem przyrodniczym pogląd Darwina nie da się utrzymać.

Atoli na pytanie, jak należy pojmować ową ewolucyę gatunków, w jakich granicach, pod wpływem jakich czynników miała się ona odbywać lub dziś jeszcze się dokonywuje, na to istnieją odpowiedzi najrozmaitsze. Dawniej przyjmował Baer dążenie celowe organizmu do rozwoju, Askenazy zmienność w kierunku oznaczonym; Haacke mówi o prawne rosnącej równowagi organicznej, Hamann i Naegeli o popędzie do dosko-lenia się; Neo-lamarckiści kładą główny nacisk na wpływ czynników zewnętrznych, środowiska, w jakiem dany ustrój się znajduje; natomiaśt Hugo de Vries przyjmuje zmienność nagłą, słowem: całe morze domysłów i przypuszczeń, których ocenę innym musimy pozostawić.

Co więcej, naw^ret między egzegetami i uczonymi kościoła katolickiego myśl jakiegoś rozwoju gatunków miała i ma wielu zwolenników^x). Ci jednak stawiają teoryi rozwoju dwa słupy graniczne: stworzenie pierwszych organizmów przez Boga, oraz stworzenie pierwszej pary ludzi. Z tą zaś chwilą, z chwilą powstania pierwszych organizmów za wdaniem się Stwórcy, możliwe są rozmaite przypuszczenia. Mógł n. p. Stwórca powołać do bytu organizmy mało zróżnicowane z możnością rozwoju organicznego według planu z góry założonego; mógł też był Stwórca powołać do istnienia odrazu znaczną ilość osobników już wykształconych i rozróżnionych na rodzaje i gatunki, a zmienność ich uczynić zależną od zmiennych warunków zewnętrznych, jak chce Neolamarkizm itp. Pismo św. powiada wprawdzie, że

Por. S. Auguatinus: De Trinitate 1. 3 c. 9.; Św. Tomasz z Akwinu: In lib. Sentent. I. Il-a dist. 15 qu. 3 art. I, De poten. art. II, Sentent. 18 qu. I ar. 2; S. theol. I qu. 69 art. II, I qu. 66 ar. IV, qu. 73 ar. I ad 3 itp.

Por. nadto: Vigouroux: Les livres saints. śd. V-e Paris 1902, t. III, str. 311 nastp.; Hummelauer: Cominentarius in Genesiin. Parisiis 1895. str. 193; Gander dz. w. prz., str. 163—172; Ks. Dr Kaz. Wais art. w. prz. 1906, str. 6—16 zeszytu z lipca; Haffner: Katholik I Heft 1873, str. 23 nastp.; Broglie: Annales de phil. chrót. 1887 I. str. 343 nastp.; Hert-ling: Prinzip des Katholicismus und die Wissenschaft 1899, str. 67 nastp. Hontheim S. J.: Insitut. Theodic., str. 436 nastp.; Wasmann S. J.: Biolog. Centralblatt 1901 Nr. 22. 23, Stimmen aus Maria-Laach I. 1903, str. 29 nastp. itd.

http://rcin.org.pl