page0491

483

Skalbmierz — Skała

samo wraz z przyległemi wsiami, stanowiło fundusz na utrzymanie tejże przeznaczony. Po suppresyi kollegijaty wraz z innemi w r. 1819, Skalbmierz przeszedł na własność rządu, a kościół na parafijalny zamieniony został. Piękny ten gmach pokryty jest dachówką, na jednej wieży znajduje się zegar, w drugiej mieszczą się na dole kaplice. Wewnątrz ma tylko dwa nagrobki, to jest Jana Krzyckiego, sekretarza królewskiego, zmarłego w' r. 1599 i Michała Grodzickiego z nowszych czasów. Zewnątrz kościoła na smętarzu są cztery nagrobki, jako to: Romualda Walewskiego, zmarłego w r. 1812, Antoniego Dolińskiego z r. 1766, Adama Trzebińskiego, starosty Haczewskiego z r. 1799, oraz Michała Janiny Wiernik, żony jego Franciszki z Zakrzewskich, zmarłych w r. 1783. Skalbmierz liczy teraz w ogóle mieszkańców samych chrześcijan 968 głów, ma domów 83, mieści sąd pokoju okręgu Skalbmierskiego, magistrat, stacyję pocztową, jarmarków odbywa się tutaj 6 w roku. F.M. S. Skalbmierza (Stanisław ze), ob ze Skarbmderza.

Skalbmierczyk (Stanisław), ob. ze Skarbimierza.

Skaldowie (od Shalld), nazywali się starożytni poeci Skandynawscy, którzy zajmując się sztuką poezyi (Skalldskapr) z powołania, sposobili się poprzednio do tego zawodu przez kształcenie wstępne w układzie wiersza i w mowie poetycznej, wyszukanej, pełnej ozdób i obrazów. Łatwość w władaniu poetycznym tym językiem, przez podanie przekazanym, w starożytnych przechowanym poezyi zabytkach, zastosowanie którego naucza spisana w tym celu Skalda, umieszczona w późniejszej księdze Edda (ob.), była koniecznym dla Skaldów warunkiem. Głownem zadaniem poezyi tej było opiewanie czynów bohaterskich wojowników żyjących lub ich przodków. Dla tego Skaldowie chętnie byli przyjmowani na dworach monarchów, jako pieWcy ich dziejów i otrzymywali bogate dary w nagrodę za sławienie ich czynów. Poezyj Skaldów mało bardzo utrzymało się w całości, natomiast liczne urywki przechowały się częścią w późniejszej księdze Edda, częścią w Saga ch (ob.) i Snorri’ego Heimskringla (ob. Snorri Sfarlesen\. Spis najsłynniejszych norwegskich i islandzkich Skaldów z XIII stulecia, umieszczony pod nazwiskiem Skńlldatal w rękopiśmie upsalskim późniejszej Eddy, jest przedrukowany w Einarsena Historia lite-raria hland>ca. Pieśni dotyczące podań o bogach i bohaterach zebrane w księdze Edda, pochodzą z czasu gdy Skaldowie nie tworzyli jeszcze oddzielnego stanu; nazwiska poetów nie są wymienione. Poemata te wyłącznie mitycznej osnowy, odznaczające się w^rzniosłą prostotą wyrażenia, nazywane są, dla odróżnienia od utworów Skaldów' słynnych z późniejszej epoki, pieśniamy Eddy.

Skalnik (Rupicola Briss), rodzaj ptaków owado żernych, o dziobie szerokim, sklepistym, ze szczęką w’ końcu zakrzywioną i brzegach obu wyszczerbionych; nogi mierne o palcach przodowych w osadzie zrosłych i ksiuku grubym z silnym pazurem; skrzydła mierne, ogon krótki. Tu należą dwa gatunki amerykańskie, śwuetnie pomarańczowe; od czuba na całym wierzchu głowy w achlarzowato rozportatego i zwyczaju zadzierania do góry ogona, w różnych językach kogutami skalnemi zwane. Trzeci gatunek z wysp Azyatyc-kich, zielony, mniejszy, Rupicola tiridis Temm. nowsi ornitologowie odłączają rodzajowo.    Wl. T.

Skalpel, nóż anatomiczny na długim trzonku osadzony, którego postać bywa rozmaita stosownie do przeznaczenia.

Skała, miasteczko w^r gubernii Radomskiej, powiecie Olkuskim, nad Prądnikiem, od stacyi pocztowej Michałowice, mil dwie odległe. Według Długosza, Bolesław' Wstydliwy założył to miasto na miejscu Stankon, lub jak je

3 i#