page0521

513

Rus — Ruś

Rus, gra w karty, w której kto miał trzy karty starsze, albo jednej maści, wygrywał. Była ona powszechną za czasów Stanisława Augusta; wspomina

0    niej Krasicki w Satyrach:

„Trzeba skrzętnym staraniem, gdy pora użycza,

Próbować różnych losów i w rusa i w bicza.”    K. Wł W.

RUŚ, historyja i znaczenie wyrazu: Ruś Kijowska i Danielowa, Czerwona, Biała, Czarna, Mniejsza, Rusie. Pierwsi zdobywcy Normańscy, Warenowie, którzy ze Skandynawii przybyli do Słowian, Czudzi, Krzywicze

1    Wesi byli Russowie. W starodawnej Skandynawii, którą zwano officina gen-iium, jedna była narodowość, ale plemion wiele. Posłowie „szli za morze ku Waregom, ku Rusi, albowiem tak się zwali ci Waregowie Rusią, jako się drudzy zowią Sweje, drudzy zas Urmijanie, Angiowie, inni Gotowie jako i ci.’ Jeden więc naród, a w narodzie tym Russowie, Ruś, jedna gałęż. Wybrali się na wezwanie trzej bracia, a zabrali „rody swoje i całą Ruś.” To jest wycho-dztwu Skandynawskiemu otworzyło się teraz wśród Słowiańszczyzny i sąsiednich jej fińskich plemion tak wielkie pole, że mogło jedno całe plemię przesiedlić się po za morze, gdzie je czekało panowanie, potęga. Ruryk opanowawszy Nowogród, ważne stanowisko na północy, rozsyłał wszędzie po sąsiednich grudach mężów swoich i ruskich ludzi, Russów. I sprawiedliwie, przez nich bowiem panował i gdyby ich się przebrało, musiałby wracać za morze. Dla tego brał z sobą „całą Ruś” na nowosiedliny, dla tego coraz więcej ludzi ściągał z za morza, Waregów^r, może nawet i nie Russów. Rus czy inny Norman wszystko to dla niego było jedno, kiedy władze jego nad sobą uznawali, a uznawać musieli dla jego i swego własnego dobra. Rusi więc, Russów moc nasiadła po grodach słowiańskich, jak Ładoga, Izborsk, Nowogród, Połoek, i fińskich, jak Rostów, Białejezioro, Muroma. Oleg, następca Ruryka, zajął Smoleńsk, Lubecz, Kijów : osadził je swemi ludźmi. Północnego ' zdobywcę zachwyciła natura pięknej południowej ziemi, tu więc osiadł i założył ognisko panowania, władzy Waregów. O Kijowie rzekł: „Niechaj to będzie macierz grodów ruskich.” Wszystkie zdobyte posady Słowiańskie Oleg, Russ, nazywał ruskiemi. I były już rzeczywiście rnskiemi te Słowiańskie posady, bo w nich panowali Russowie. Garstki ich w stosunku do zawojowanej ludności były małe, ale karne i uorganizowane, zbrojnie pokryły ogromną siecią wielkie przestrzenie ziemi. Mieszkańców nawet odwiecznych ziemi Oleg nazywał Rusią. „Od tych Waregów, powiada Nestor, Nowogrodzianie przezwani zostali Rusią i są dziś ludzie nowogrodzcy rodu waregskiego, a pierwej byli Słowianami.” (Nestor u Bielowskiego Monument a, t. I, str. 564). „A w tych grodach prawi zaraz dalej, Waregi są przybyszami, zaś pierwi osadnicy są w Nowogrodzie Słowianie, w Połocku Krzywicze, w Rostowie Meranie, w Białem jeziorze Weś, w Muromie Muromcy.’’ Byli Słowianami ludzie Nowogrodzcy, wyraża się Nestor rozumiejąc, że byli niemi tylko przed najściem Waregów; owszem pomylił się, byli Słowianami i po najściu, teraz i później, ale historyk wyraził się urzędowo, jak wyraził się Oleg, który od przybyszów grody nazywał ruskiemi, a Kijów ich macierzą. Oleg zresztą sam tworzył, budował grody. Ruryk na początku rozsyłał do nich ludzi swoich na wsze strony, kiedy jeszcze miał co zajmować, Oleg przeniósłszy się daleko na południe, na którem grodów tak gęstych nie spotykał, musiał niemi ślady pochodu swego znaczyć. Na południu było jak w lesie bez grodów ruskich, pierwszy lepszy zapał słowiańskiego oburzenia byłby Olega w przepaść zguby potrącił. Grodami więc rozświecał sobie drogę Oleg wśród nocy, grody były to obozowe stanowiska jego po Sło-

ENCYKLOPEDYJA TOM XXII.    oo