page0523

515

Skarszewski

Skarszewski (Stanisław), kasztelan wojnicki, syn Mikołaja stolnika sandomierskiego, mąż dowcipu wielkiego, wymowy gładkiej. Od lat młodych d»-wił na dworze króla Władysława IV, który go używał za radzcę i pośrednika do wielu spraw ważnych, między ihnemi wysyłał w poselstwie do cesarza Ferdynanda ILI i do księcia Siedmiogrodzkiego. Następnie mianowany starostą steżyckim i Wasilkowskim, dalej podstolim sandomirskim. Niemniej ceniący jego przymioty król Jan Kazimierz, puścił mu w administracyje ekonomiję Samborską i drohobycką, oraz mianował regentem kanceliaryi koronnej i sędzią kapturowym w Warszawie, 1648. Później był kasztelanem wojnickim, nako-niec małogoskim i wielkorządzcą krakowskim. Umarł 1685 roku. Pomnożył zbiorem pism urzędowych pamiętniki oliwskiego pokoju Krzysztofa Paca, które u rękopismach biblijoteki Załuskich znajdowały się, pod tytułem: Akta podczas wojny szwedzkiej między królem Imci polskim, Szwedami, cesarzem i t. d. ab anno 1664, tudzież Dyariusz drogi króla Imci do Pruss, także traktatów szwedzkich w Oliwie do r. 1660. Juszyński posiadał w rękopiśmie poezyje jego łacińskie, które, jak Czacki twierdził, iż miał pewne ślady, że wyszły z druku, lecz znacznie oczyszczone: były bowiem zbyt niemoralne, nosiły zaś tytuł: Dincrsorum poctarum in Priapum lusus.    F. :)/- S.

Skarszewski (/Wojciech), arcybiskup warszawski, prymas królestwa. Urodził się w r. 1742. Po ukończeniu nauk w kraju i za granicą, za powrotem dał się poznać ze znakomitych zdolności, talentu do wymowy i obszernych wiadomości, Adamowi Krasińskiemu (ob.), biskupowi kamienieckiemu, który ułatwił mu wstęp do godności kościelnych. Zaledwie wstąpił do seminaryjum w Warszawie, klerykiem będąc, już został kanonikiem katedralnym kamienieckim i słynął wtedy ze swojej wymowy kaznodziejskiej po kościołach w stolicy. Kazania jego były drukiem ogłaszaj®, równie jak memoryjały, z któremi występował przeciwko projektom opodatkowania księży. Dzieła te wielka mu wziętość zjednały pomiędzy duchowieństwem. Wyświęcony tedy na kapłana 1776 r., otrzymał koadjutoryje probostwa gołubskiego 1779 r.; rzeczywistym proboszczem kujawskim był od r. 1782 do 1791; administratorem dyjecezyi Kujawskiej po ks. Antonim Ostrowskim, który przeszedł na katedrę arcybi-kupią i proboszczem Gdańskim. Obok tego mianowany pisarzem wielkim koronnym 1786. koadiutorem opataSulejowskiego 1790 r.; wreszcie biskupem chełmskim 15 Października 1790 r. Kiedy z tego utworzyło się biskupstwa lubelskie, zasiadł w senacie. Przeciwnik dążności sejmu czteroletniego, nic uwmdził się zapałem, jaki panował w pośród większości sejmowej, lecz nie występował głośno z opozycyj.a i ustawę sejmową 1791 przyjął. Dopiero za konfederacyi Targowickiej jawnie okazał swoją niechęć dla nowych ustaw i czynnie należał do jej przeciwników; był konsylijarzem, członkiem i prezydującym w różnych deputacyjar-h tejże konfederacyi. Wyniesiony na podkanclerzego wielkiego koronnego w r. 1792 po Kołłątaju; oraz na konsyliarza przywróconej Rady nieustającej w^r Grodnie. W r. 1794 został prezesem komissyi likwidacyjnej długów rzeczypospolitej, ale wnet zrzekł się tej czynności. Po wybuchnięciu rewolucyi, wyrokiem sądu wojskowego skazany był na śmierć 11 Września 1794, ale nuncyjusz papieski wyjednał u Kościuszki, że mu karę tę na więzienie zamieniono_f z którege po upadku Rzeczypospolitej uwolniony i do rządów dycezyją lubelską przywrócony został. Jako taki za księztwa Warszawskiego, a później królestwa, zasiadał w senacie i stał na czele najgorliwszych katolików w kraju i głównie przyczynił się do upadku ministra Stanisława Potockiego. Po śmierci Hołowczyca obrany administratorem archidyjecezyi