page0526

518    Skawrońsfet — Sfeempe

ku 1776. Syn Marcina Paweł, był przez długi czas posłem rossyjskim w Neapolu. Ze śmiercią jego zgasł ród hrabiów Skawrońskich.    J. Sa...

Skazdubeb, jezioro w królestwie Polskiem, gubernii i powiecie Augustowskim, w dobrach Czortków położone, rozległe morgów 40, głębokie stóp 18.

Skazka, vvyraz na całej Rusi oznaczający bajkę, powieść ludową; toż samo co u nas klehda, albo bajka ludowa.

Skempe, inaczej zwane Skępe albo Skąpe, miasteczko prywatne w guberni i Płockiej, powiecie Lipnoskim, od miasta Lipna 1 ^xf₂ mili odległe, na drodze z tego miasta do Sierpca, wśród piasczystych lasów zbudowane, na przesmyku, niby na kępie, między dwoma jeziorami i od tego pewnie położenia wzięło swoje nazwisko. Miejsce słynące na całem Mazowszu cudowną Matką Boską, mieszczącą się w blizkim kościele, która tłumy pobożnych pielgrzymów od wieków tu sprowadza. Miasteczko to założone na mocy przywileju Władysława Warneńczyka w r. 1445, było niegdyś własnością Kościeleckich, następnie Działyńskich, a od r. 1701 przeszło w posiadanie Zielińskich, w których ręku dotąd zostaje. Niewielkie, zawsze liczy teraz 138 domów, ludność zaś jego wynosi 1,292 głów, ma 2 garbarnie i 6 jarmarków do roku. Na polach miejskich znajdują się trzy pojedyńcze okopy: jeden z nich na wzgórzu między bagnami, zwany jest Górką biskupią ztąd, jakoby była'w roku 1700 schronieniem Konstantego Zielińskiego, arcybiskupa lwowskiego, stronnika króla Leszczyńskiego, który od przeciwników- schwytany tu został. Wyżej wspomniany kościół po-Bernardyński nie jest właściwie w Skempem, lecz w wiosce Wymyślinie, o parę tysięcy kroków od niego oddalonej, która jednak, podług wszelkiego podobieństwa, już po fundacyi klasztoru powstała. Według podania w kronice klasztornej zapisanego, znajdująca się w ołtarzu cudowna statua Matki Boskiej, która zarówno Częstochowskiej używała sławy, nabyła w r. 1496 w Poznaniu Zotlja, córka Mikołaja Kościeleckiego, kasztelana kruszwickiego, u artysty który ani jej sam nie wypracow^rał, ani naw^ret o jej posiadaniu nie wiedział, a zadowolona takim nabytkiem, do dóbr swojego ojca, do Skempego, statuę tę przywiozła, gdzie w małej onę umieściła kapliczce. Gdy atoli statua ta tak dalece cudami zasłynęła, że ani miejsce tłumu pobożnych pomieścić, ani mała kapliczka do odpowiedniej służby Bożej przydatną być nie mogła, Mikołaj Kościelecki, biskup chełmski, wystawił w r. 1498 obszerniejszy kościół, do którego za zezwoleniem stolicy apostolskiej i ówczesnego biskupa płockiego Lubrańskiego, księży bernardynów wprowadził, utrzymujących się w tym klasztorze aż do ostatniej ich w r. 1864 suppressyi. Z daru pobożnych, którzy tu rozlicznych łask doświadczali, przybyło do tej głównej budowli kilka kaplic, a Ignacy Antoni Zboiński, wojewoda płocki, wraz z żoną Salomeą z Karnickich, ku końcowi zeszłego stulecia, wystawili przy niej pres-biteryjum, gdzie też po śmierci, ich ciała spoczęły 1796 r. Z całej tej historyi wnosićby należało, że kościół skempski nie może mieć jednostajnego w swej budowie stylu Tak jednak nie jest. W roku bowiem 1767 kosztem zgromadzenia, zewnątrz i wewnątrz odnowiony i ozdobiony, przybrał się całkowicie w sukienkę XVIII stulecia i kto wie, że niektóre części są w nim dawniejsze, ten jeszcze z trudnością one wypatrzeć i od innych odróżnić potrafi. Pod względem piękności budowniczej, dużo temu gmachowi zarzucić można. Zdobi go wprawdzie wieża z zegarem, sygnaturka i kilka innych na murze otaczającym wzniesionych wieżyczek, ale zbytnia ścian niskość, razi w nim wiele i sprawia, że ołtarze nawet w kościele dosyć wspaniałe być nie mogły. Budowla tych ostatnich jest w stylu tak zwanym rokkoko, złocenie i malowanie po-