page0528

520

Ruś

ród przez cały czas dwóch rządów, tylko boleśnie cierpiał; nie pracował, bo musiał we łzach pożywać chleb gorzki boleści swoich i zawodów. Państwa tworzyły się siłą, rodziły się i znikały jak meteory. Takim meteorem óyło i królestwo Danielowe. Kiedy przepadło, nazwisko Rusi błąkało się, jak cień Banka i wreszcie przyczepiło się do dawnych czerwieńskich grodów. Rodzi się więc po-Danielowa Ruś Czerwona. Z tych stron wyszło państwo potężnego króla i rozlało się szeroko, więc to ojczyzna Rusi, która dla pamiątki przechowuje nazwisko. Kijów, ziemia Kijow^rska, przestaje być Rusią, przynajmniej już nie nazywają jej tak więcej książęta, kraj ten dawnych Polan nad Dnieprem odczepia się od zaimprowizowanej jedności i zostaje jak wprzódy zupełnie udzielną posadą. To przecie tłómaczy się bardzo łatwo. Za czasów świetniejszych, Kijów, nawet podupadły, był znakomitą ruiną, zwracał powszechną na siebie uwagę i o tron jego chociaż nie tak potężny jak wprzódy, dobijali się jeszcze perejesławscy, smoleńscy, kijowscy i czernichowscy książęta. W dobie podanielowej o Kijowie nikt nie wspomniał, panujący w nim waregowie zeszli do trzeciego i czwartego rzędu książąt, nie budzili już zazdrości. Kto wtedy wspomniał o Kijowie? W latopisach o nim tak robi się głucho, że nie wiemy nawet jaki był szereg książąt panujących na tej zrujnowanej dzielnicy, nie wiemy nawet na pewno, w którym roku Gedymin, zdobył gród kijowski, zniszczył jego rządową niepodległość i kraj cały przyłączył do Litwy; kombinacyje naukowe dopiero rozjaśniają fakt ten, ale nie podania kronik. Kiedy tak, któż tedy prawił o Kijowskiej Rusi po Danielu, w końcu XIII, na początku XIV wieku? Za Kijowem rychło od nazwiska Rusi uwolnił się Wołyń i w latopisach nierównie o nim więcej jak o Kijowie, ale mówi się tam

0    księztwach łąckiem i włodzimirskiem, nie zaś o Rusi. Ruś wtedy została na czerwieńskich grodach i ztąd zwie się Czerwoną. Pożeniły się stare i nowe nazwiska, spłynęły razem w jedno, a Chrobaci Czerwoni, bracia i pokrewni Białych, przezwali się Rusinami. Przez lat 400 widzimy dziwmą, pogmatwaną historyję. Najprzód Russowie nachodzą słowiańskie dziedziny i jeden z nich, gród naddnieprzański nazywa macierzą grodów ruskich. Ten sam

1    drudzy jego następcy nachodzą Grecyję i tam do niej imię Russów zanoszą. Układają i spisują z Grecyją traktaty handlowe jako Russowte, bo dla siebie. Kraj cały zawojowany nie ma jednego nazwiska, ale miejscowe; potem nazwisko Russów, Rusi pląta, się, przywiązuje do okolic Kijowskich i ztąd się przyczepia do grodów czerwieńskich czyli Halicza i tworzy jeograficzną Ruś od Dniepru do Sanu. Nareszcie ginie i to nazwisko, Ruś jest tylko nad Dnieprem, nać Bohem i nad Sanem, obejmuje wschodnią Galicyją i stepy pobliźsze Podola. Idziemy dalej. Król Daniel miał brata, który panował na Włodzimierzu naturalnie zależny od niego, i czterech synów, pomiędzy których podzielił swoje królestwo. Jednemu z synów jego Swarnowi przyszło panować nad Litwą, bo mu ją zapisał WOjsiełk, syn Mendoga. Drugi brat Lew był z tego bardzo niekontent i zdradą pozbawił życia Wojsiełka, lecz tern właśnie zraził sobie Litwę, która po śmierci Swarnona wybrała sobie narodowego księcia. Gdy trzeci brat najstarszy Roman prędko zeszedł ze świata, w r. 1289, kroiestwo Rusi ujrzało się w ręku dwóch synów Daniela; Lew posiadł dawne grody czerwieńskie, to jest ziemię sanocką, przemyślską, lwowską, bełzką, chełmską, zachodnie Podlasie z Drohiczynem i księztwo Halickie; drugi brat Mścisław najprzód na Łucku i Dubnie, po bracie stryjecznym wziął resztę wołyńskiej dzielnicy, to jest Włodzimierz, starodawną stolicę ziemi. Ten Lew nazywał się po prostu w przywilejach tylko synem króla Daniela, dux ter—