page0627

Slotwiński — Słowacy    619

artylleryi pieszej księztwa Warszawskiego. W czasie wyprawy 1812 r., został mocno ranny, a w następującym roku otrzymał dyroissyje i powrócił do rodziny w Galicyi. W r. 1816 wstąpił do służby cywilnej w Tarnowie, a później we Lwowie i Wiedniu; przechodząc rozmaite stopnie, został w^r roku 1823 kouiissarzem obwodowym w Jaśle, a później w Wadowicach. Po niejakim czasie opuścił służbę rządową i w zaścianku ojczystym oddał się pracom naukowym. W r. 1831 wezwany został na dyrektora zakładu naukowego imienin Ossolińskich we Lwowie, znakomite porobił w nim ulepszenia, otworzył czytelnią, zajął się sporządzeniem katalogu, założył drukarnią i litografiją. W r. 1834 obwiniony o drukowanie i rozszerzam? książek zabronionych, został uwięziony i przebył w twierdzy Kufstein w Tyrolu przez lat dziewięć. Powróciwszy do Galicyi do rodziny, osiadł w Głobikowej, małej wiosce w Tar-nowskiem, gdzie oddał się cichej naukowej pracy i tam zginął zamordowany podczas rzezi galicyjskiej dnia 21 Lutego 1846 r. Dzieła jego drukiem ogłoszone są: 1) 0 Polsce, jej dziejach i konsfylucyi, dzieło w języku niemieckim przez F. Jekla ułożone, a przez Konst. SłotwińsKiego spolszczone, poprawione i przypisami pomnożone (Lwów', 1819, 2 tomy). 2) O Polsce, jej dziejach i t'ronstylucyi, tomu 2-go część druga (tamże, 1823).    3) Katechizm podda

nych galicyjskich o prawach i powinnościach ich względem dworu, rządu i samych siebie (tamże, 1832). 4) SystemaUsche Darsteliung der Imlerthans-gesetze in Galizien (Briinn, 1827, 3 tomy). 5) Rysy projektu, uwagi nad letni rysami i nowe myśli do utworzenia towarzystwa kredytowego w Galicyi (Lwów, 1833).    6) Lelum Poleliun (Lwów^r, 1833).    7) Świętnik lwowski

czyli Kalendarzyk na rok 1834 (tamże, 1834). Zostawił w^r rekopiśmie Dzieje zachodnio-poludniowej Polski w pierwszych dziesięciu wiekach ery chrześcijańskiej, tłomaczenia wierszem niektórych utworów Shakespeare’a i Byrona, tudzież własne poezyje, pomiędzy któremi znajduje się poema w^r 21 pismach, p. t.: Zbawienie świata i wiele innych.    F. M. S.

SłOWacy, mieszkańcy słowiańscy Węgier, potomkowie Słowian, którzy osiedli między Dunajem a Cissą i zalozyli państwo Wielkiej Morawii. Mieli oni swmich książąt do zawojowania ich przez Madżarów w IX wieku. Słowacy i dzisiaj rozproszeni są po wszystkich komitatach węgierskich, ale składają większość ludności w komitatach północno-zachodnich, jakiemi są: Trenczyn, Turocz, Arwa, Liptau i Sohl. Liczą Słowaków 2,750,000; z tej liczby 800,000 wyznania ewangelickiego, reszta, zaś katolickiego. Charakter Słowaków zachował daw^rny typ prawdziwie słowiański. Wędrują oni licznie po Niemczech i królestwie Polskiem, jako dróciarze. Język słowacki bardzo podobny do czeskiego i stanowi dyjalekt. słowiańskiego. Kiedy reformacyja rozszerzyła się w Czechach pomiędzy Słowakami, już przygotowanemi do niej przez Hussytów, wtedy język czeski zyskał przeważny wpływ na słowacki i literatura słowacka wzrastać zaczęła powoli pod opieką czeskiej. Pierwsze próby nadania w literaturze znaczenia narzeczu słowackiemu sięgają początku XVIII wieku, kiedy Słowak ksiądz katolicki Alexander Maczaj wydał sw^roje kazania w słowackiem narzeczu: Chleby prrotin neb kazani na nedele celeho roku (Tyrnawa, 1718). Jezuici tyrnaw^rscy poszli za jego przykładem i zaczęli drukować książki do nabożeństwa i inne treści religijnej w języku, który nietyle był czysto słowackim, ile mięszaniną jego z czeskim książkowym. Nadszedł wreszcie okres odrodzenia się czeskiego i panowania zasady narodowej. Następstwem przebudzenia się narodowości była troskliwość o podniesienie rodzinnego języka i u drobniejszych plemion słowiańskich. Gałęź słowacka odłączała się już od