page0228

220

Sejmy

kolejno te urządzenia. I tak sejm księztwa Warszawskiego trwał tylko dni 16. Składał się z izby senatorskiej, w której zasiadali w równej mierze biskupi,, wojewodowie i kasztelanowie, po sześciu z każdej kafegoryi, więc było 18-stu wszystkich. Kiedy w r. 1809 skutkiem zwycięztw księcia Józefa, przybyły cztery departamenta południowe, senatorów po czterech dodał król z każdej kate-goryi, było więc wszystkich wtedy 30-tu; 2) z izby poselskiej, w której było 60 posłów z powiatów i 40 deputowanych z gmin, razem 100. W r. 1809 posłów było 100, posłów od gmin 66. Sejm tak złożony nie miał żadnych praw politycznych. Naradzał się tylko o prawie podatkowem, to jest głównie był izbą skarbową, dostarczać miał tylko środków i zasobów rządowi. Pozwolono mu było stanowić tez względem zmian, które potrzeba wykazała, czy w prawodawstwie cywilnem czy kryminalnem. Wreszcie należał do władzy sejmowej systemnt menniczny. Senatorów nominował król saski wielki książę warszawski, panujący nad krajem. Izba poselska szła z wyborów. Wybory te dokonywały się na dwojakiego rodzaju sejmikach, lecz właściwie poselskie, na których głosowała szlachta, nazywały się sejmikami, inne obierające deputowanych, zwały się zgromadzeniami gminnemi. Warszawa obierała deputowanych 8-miu, na sejmikach prezydował marszałek, na zgromadzeniach gminnych obywatel, mianowani przez króla. Sejmiki rozkładały się na 10 oddziałów, każdy oddział składał się z powiatów przedzielonych jednym lub kilką powiatami, dwa oddziały nie mogły być w jednym czasie zwołane. Toż i zgromadzenia gminne mogły być zwoływane jedno po drugiem, przynajmniej po ośmiodniowej przerwie, tylko zgromadzenia gminne Warszawy mogły po dwa jednocześnie obradować. Na sejmikach głosowała szlachta mająca 21 lat skończonych i używająca praw kraju. Na zgromadzeniach gminnych każdy obywatel, właściciel nie szlachcic, każdy rękodzielnik i przełożony nad czeladzią warsztatową, kupiec mający sklep wartości 10,000 złp., wszyscy plebani i wika-ryjusze, artyści i uczeni lub zdolni, to jest intelligencyja, każdy podoficer i żołnierz ranny w boju, uwolniony ze służby, każdy podoficer i żołnierz będący w czynnej służbie, lecz ozdobiony jakim znakiem zasługi, oraz wszelkiego stopnia officerowie. Tracili głos jednak wojskowi, kiedy stali na załodze w mieście, w którem odbywało się właśnie zgromadzenie gminne. Listy głosujących układały władze, którym to przepisywała konstytucyja. Senat miał moc nakazania poprawy, komn należało, tych list wyborców, gdyby dostrzegł jakiego nadużycia. Sejmiki i zgromadzenia gminne mogły zajmować sio tylko wyborami; żadne roztrząsanie jakiejbądź natury, żadne uchwalanie zbiorowych prożb i przełożeń nie miało prawnej podstawy. Wybierały zaś nietylko posłów i deputowanych, iecz sejmiki jeszcze kandydatów do rad departamentowych i powiatowych, tudzież na sędziów pokoju; zgromadzenia gminne zaś podwójną liczbę kandydatów do rad municypalnych. Każde zgromadzenie gminne powinno było liczyć najmniej 600 obywateli głosujących. Wprowadzono te nowość w składzie izby poselskiej, że każily^ioseł i deputowany obierany bywał na pewien okres lat, nie zaś na jeden sejm jak w Rzeczypospolitej. Okres ten trwał łat dziewięć, me zastosowany więc był do liczby sejmowej. Wypadło z tego, że jeden poseł lub deputowany był na sejmach czterech, drugi na pięciu posłem i deputowanym. Zęby jednak zaprowadzić pewną rozmaitość, wzięto zasadę kolejnego odnawiania izby, co trzy lata jedni wchodzili, drudzy wychodzili z izby; na pierwszy raz los oznaczył wychodzących po trzech i po sześciu latach. Tak przygotowany sejm gromadził się na dni piętnaście. Sposób postępowania na sejmie byl zupełnie nowy, raził tradycyję narodową. Zebrawszy